Ο Τραμπ απέρριψε ισραηλινό σχέδιο για βομβαρδισμούς πυρηνικών εγκαταστάσεων του Ιράν

Σύμφωνα με δημοσίευμα της εφημερίδας New York Times στις 16 Απριλίου 2025, ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, απέρριψε σχέδιο του Ισραήλ που προέβλεπε αεροπορικούς βομβαρδισμούς πυρηνικών εγκαταστάσεων του Ιράν, προκρίνοντας την έναρξη διαπραγματεύσεων με την Τεχεράνη για την επίτευξη συμφωνίας που θα περιορίσει το πυρηνικό πρόγραμμα της χώρας.

Το δημοσίευμα επικαλείται πηγές από την αμερικανική κυβέρνηση καθώς και άλλες πηγές με γνώση των συζητήσεων.

Το Ισραηλινό Σχέδιο

Το Ισραήλ, σύμφωνα με το δημοσίευμα, είχε καταρτίσει σχέδια για επιθέσεις τον Μάιο του 2025, με στόχο τις πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν, όπως αυτές στο Νατάνζ και το Φορντόου.

Σκοπός ήταν να καθυστερήσει η ικανότητα του Ιράν να αναπτύξει πυρηνικά όπλα για τουλάχιστον έναν χρόνο, αν όχι περισσότερο.

Ωστόσο, η επιτυχία του εγχειρήματος απαιτούσε την υποστήριξη των ΗΠΑ, τόσο για την προστασία του Ισραήλ από πιθανά ιρανικά αντίποινα όσο και για την παροχή στρατιωτικών μέσων, όπως βόμβες «bunker-buster», που θα μπορούσαν να πλήξουν τις υπόγειες εγκαταστάσεις.

Η απόφαση του Τραμπ

Μετά από μήνες εσωτερικών συζητήσεων στην κυβέρνησή του, ο Τραμπ αποφάσισε να απορρίψει τη στρατιωτική επιλογή και να προωθήσει διπλωματικές διαπραγματεύσεις.

Η απόφαση αυτή φαίνεται να επηρεάστηκε από διχασμούς εντός της κυβέρνησης, καθώς ορισμένοι αξιωματούχοι, παραδοσιακά υπέρ σκληρής γραμμής, υποστήριζαν την επίθεση, ενώ άλλοι εξέφραζαν σκεπτικισμό για την αποτελεσματικότητα μιας τέτοιας ενέργειας και τον κίνδυνο ευρύτερου πολέμου.

Οι ΗΠΑ και το Ιράν, που δεν διατηρούν διπλωματικές σχέσεις από το 1980, ξεκίνησαν έμμεσες συνομιλίες στο σουλτανάτο του Ομάν το Σάββατο, 12 Απριλίου 2025.

Πρόκειται για την πρώτη τέτοια επαφή επί κυβέρνησης Τραμπ, είτε της τρέχουσας είτε της προηγούμενης θητείας του (2017-2021).

Και οι δύο πλευρές χαρακτήρισαν τις συνομιλίες «θετικές» και «εποικοδομητικές», με τον Ιρανό υπουργό Εξωτερικών, Αμπάς Αραγκτσί, να τονίζει το «ήρεμο και με σεβασμό» κλίμα.

Οι συνομιλίες αναμένεται να συνεχιστούν το επόμενο Σάββατο, είτε στη Ρώμη, σύμφωνα με δυτικές πηγές, είτε ξανά στη Μούσκατ, σύμφωνα με την Τεχεράνη.

Η στάση του Ιράν

Το Ιράν, που βρίσκεται υπό πίεση από οικονομικές κυρώσεις και πρόσφατες στρατιωτικές αποτυχίες των περιφερειακών συμμάχων του (όπως η Χεζμπολάχ και η Χαμάς), φαίνεται να έχει μαλακώσει τη στάση του.

Ο ανώτατος ηγέτης, Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, αρχικά χαρακτήρισε την πρόταση του Τραμπ για διαπραγματεύσεις «απάτη», αλλά τελικά ενέκρινε τις συνομιλίες, υπό την πίεση αξιωματούχων που προειδοποίησαν ότι η άρνηση ή η αποτυχία των διαπραγματεύσεων θα μπορούσε να οδηγήσει σε στρατιωτικές επιθέσεις και κατάρρευση του καθεστώτος.

Αντιδράσεις από εβραϊκές και ισραηλινές πηγές

Ισραηλινές πηγές, όπως η Times of Israel και η Jerusalem Post, αναφέρουν ότι η απόφαση του Τραμπ προκάλεσε έκπληξη και ανησυχία στο Ισραήλ.

Ο πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου, που φέρεται να μην είχε ενημερωθεί εκ των προτέρων για την έναρξη των διαπραγματεύσεων, θεωρεί το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν υπαρξιακή απειλή για το Ισραήλ.

Το Ισραήλ επιμένει ότι οποιαδήποτε συμφωνία πρέπει να περιλαμβάνει την πλήρη εξάλειψη του προγράμματος εμπλουτισμού ουρανίου του Ιράν και του δυναμικού του για οπλοποίηση.

Σύμφωνα με τη Times of Israel, ο Αμερικανός απεσταλμένος Στιβ Γουίτκοφ, που ηγείται των διαπραγματεύσεων, δήλωσε ότι οποιαδήποτε συμφωνία πρέπει να «εξαλείψει» τις δυνατότητες εμπλουτισμού και οπλοποίησης του Ιράν, σε μια προσπάθεια να καθησυχάσει τις ισραηλινές ανησυχίες.

Ωστόσο, υπάρχει σκεπτικισμός στο Ισραήλ σχετικά με την αποτελεσματικότητα των διαπραγματεύσεων, δεδομένης της ιστορίας του Ιράν να παραβιάζει συμφωνίες, όπως αποκάλυψε το 2018 η ισραηλινή επιχείρηση κλοπής πυρηνικών αρχείων από την Τεχεράνη.

Η Jerusalem Post υπογραμμίζει ότι το Ισραήλ παραμένει ο μεγαλύτερος αντίπαλος οποιασδήποτε συμφωνίας ΗΠΑ-Ιράν, καθώς θεωρεί ότι η διπλωματία μπορεί να δώσει χρόνο στο Ιράν να προχωρήσει το πυρηνικό του πρόγραμμα.

Επιπλέον, ο Μπλες Μίστζαλ από το Εβραϊκό Ινστιτούτο για την Εθνική Ασφάλεια της Αμερικής (JINSA) δήλωσε ότι το Ιράν «είναι πάντα πρόθυμο να συνομιλεί», υπονοώντας ότι οι συνομιλίες θα μπορούσαν να αποτελούν τακτική για καθυστέρηση στρατιωτικής δράσης, ενώ συνεχίζονται οι πυρηνικές προόδοι.

Εκτίμηση της κατάστασης

Η απόφαση του Τραμπ να προκρίνει τη διπλωματία έναντι της στρατιωτικής δράσης αντικατοπτρίζει μια στρατηγική στροφή, αλλά συνοδεύεται από υψηλούς κινδύνους.

Το Ιράν, που εμπλουτίζει ουράνιο σε επίπεδα 60% (κοντά στο όριο για όπλα), θα μπορούσε να παράγει υλικό για πυρηνικά όπλα εντός εβδομάδων, σύμφωνα με το Wisconsin Project on Nuclear Arms Control.

Από την άλλη, η στρατιωτική επιλογή θεωρείται από ειδικούς, όπως τον απόστρατο στρατηγό Τσαρλς Γουόλντ της JINSA, ως ανεπαρκής για την πλήρη εξάλειψη του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος, καθώς οι εγκαταστάσεις όπως το Φορντόου είναι βαθιά υπόγειες και δύσκολα προσβάσιμες.

Οι συνεχιζόμενες συνομιλίες, αν και ελπιδοφόρες, αντιμετωπίζουν προκλήσεις από σκληροπυρηνικούς και στις δύο πλευρές, καθώς και από το Ισραήλ, που παραμένει επιφυλακτικό και πιέζει για αυστηρούς όρους.

Το επόμενο ραντεβού των διαπραγματεύσεων θα κρίνει αν η διπλωματική οδός μπορεί να αποτρέψει την κλιμάκωση στην περιοχή.