Νέες μεταναστευτικές τάσεις στην Ευρώπη: Η μεταβολή των διαδρομών και οι γεωπολιτικές προκλήσεις

Σύμφωνα με δημοσίευμα της εφημερίδας Τάιμς, υπό τον τίτλο «How new migration trends will shape Europe next year», καταγράφεται μια ιστορική καμπή στο μεταναστευτικό ζήτημα.

Δέκα έτη μετά την κρίση του ενός εκατομμυρίου μεταναστών, η οποία επέφερε τη θωράκιση των συνόρων και την πολιτική άνοδο της δεξιάς στην Ευρώπη, παρατηρείται πλέον η επιστροφή Σύρων και Αφγανών στις εστίες τους.

Πτωτική πορεία των ροών και η πτώση του Άσαντ

Αξιωματούχοι του ΟΗΕ και της Φρόντεξ επισημαίνουν στους Τάιμς ότι η συνολική τάση της μετανάστευσης προς την Ευρώπη είναι πτωτική, με προοπτική περαιτέρω μείωσης το 2026.

Η εξέλιξη αυτή αποδίδεται τόσο στην αυστηρή φύλαξη των συνόρων όσο και στην κατάρρευση του καθεστώτος Άσαντ στη Συρία.

Ενδεικτικά, η χερσαία διαδρομή των Βαλκανίων παρουσίασε κάμψη 43% το πρώτο ενδεκάμηνο του 2025, ύστερα από τη δραματική μείωση του 78% κατά το προηγούμενο έτος.

Η ανάφλεξη στη Δυτική Αφρική

Οι αναλυτές προειδοποιούν ότι το επόμενο κύμα δεν θα εκπορευθεί από τη Μέση Ανατολή, αλλά από τη Δυτική Αφρική.

Στο Μάλι, η δράση τζιχαντιστών μουτζαχεντίν έχει παραλύσει τις υποδομές στην πρωτεύουσα Μπαμάκο, πλήττοντας σχολεία και νοσοκομεία.

Οι τζιχαντιστές, εκμεταλλευόμενοι τη φτώχεια και την κλιματική κρίση, εμφανίζονται πλέον ισχυρότεροι από τους Ρώσους μισθοφόρους που επιστρατεύτηκαν από τη στρατιωτική ηγεσία της χώρας.

Εμπειρογνώμονας που διατήρησε την ανωνυμία του δήλωσε:

«Αυτή είναι η περιοχή που πρέπει να παρακολουθήσουμε», αναφερόμενος στην πιθανότητα εξάπλωσης της βίας από το Μάλι και την Μπουρκίνα Φάσο προς τη Σενεγάλη και την Ακτή Ελεφαντοστού.

Αντιθέτως, στο Αφγανιστάν, παρά το σκληρό καθεστώς των Ταλιμπάν, δεν σημειώθηκε η αναμενόμενη έξοδος.

Μάλιστα, το Ιράν και το Πακιστάν επαναπάτρισαν 2,2 εκατομμύρια Αφγανούς, ενώ ο ίδιος εμπειρογνώμονας σημείωσε πως «ακόμη και η ΕΕ συζητά αν θα διαπραγματευτεί με τους Ταλιμπάν και θα οργανώσει επαναπατρισμούς από την Ευρώπη».

Η στρατηγική της «εξωτερικοποίησης» και ο ρόλος της Αλγερίας

Η κλιματική αλλαγή παραμένει κύριος μοχλός εκτοπισμού, με τον ΟΗΕ να καταγράφει 250 εκατομμύρια ανθρώπους που εγκατέλειψαν τις εστίες τους λόγω ακραίων φαινομένων την τελευταία δεκαετία.

Ωστόσο, η ΕΕ ανακόπτει τις ροές μέσω της «εξωτερικοποίησης της διαχείρισης των συνόρων», συνάπτοντας συμφωνίες με χώρες όπως το Μαρόκο, η Αίγυπτος, η Τυνησία και η Τουρκία.

Παράλληλα, εντός του 2026 αναμένεται επιτάχυνση των επαναπατρισμών σε χώρες που θεωρούνται «ασφαλείς», όπως το Μπαγκλαντές, η Κολομβία, το Κόσοβο και οι προαναφερθείσες χώρες της Βόρειας Αφρικής.

Η Αλγερία αναδεικνύεται πλέον σε κρίσιμο παίκτη, καθώς αποτελεί νέο σημείο αναχώρησης προς τις Βαλεαρίδες Νήσους.

Η στάση της Αλγερίας και η συνεργασία της με την Ευρώπη για τον έλεγχο των συνόρων με το Μάλι ενδέχεται να εξαρτηθεί από τις διπλωματικές ισορροπίες και την υποστήριξη που θα λάβει στο ζήτημα της Δυτικής Σαχάρας.

Όπως χαρακτηριστικά αναφέρθηκε: «Ο τρόπος με τον οποίο η Αλγερία αισθάνεται ότι αντιμετωπίζεται διεθνώς το 2026 θα μπορούσε να καθορίσει το πόσο σοβαρά θα αντιμετωπίσει τους συνοριακούς ελέγχους στα σύνορά της με το Μάλι».