Ημέρα Μνήμης της Γενοκτονίας των Ποντίων – 19 Μαΐου: Η σιωπή δεν είναι επιλογή

Στις 19 Μαΐου κάθε έτους, η συλλογική συνείδηση του Ελληνισμού στενάζει. Όχι από ξεχασμένο πόνο, αλλά από μια μνήμη που παραμένει ζωντανή – πύρινη, πεισματάρικη, αμείλικτη.

Η Γενοκτονία των Ποντίων δεν είναι μια απλή ιστορική καταγραφή.

Είναι ουλή χαραγμένη στη σάρκα του έθνους. Είναι κραυγή που διασχίζει τον χρόνο και απαιτεί Δικαιοσύνη, Αλήθεια και Αναγνώριση.

Από το 1914 έως το 1923, περισσότεροι από 353.000 Πόντιοι Έλληνες χριστιανοί εξοντώθηκαν από τις κεμαλικές και οθωμανικές δυνάμεις – μέσω σφαγών, πορειών θανάτου, εξανδραποδισμών και εκτοπίσεων.

Κι όλα αυτά, όχι στη δίνη κάποιας μάχης, αλλά ως συστηματική και οργανωμένη προσπάθεια εξαφάνισης ενός λαού που επί χιλιετίες άκμαζε στις παρυφές του Εύξεινου Πόντου.

Ο Ελληνισμός του Πόντου, φορέας πολιτισμού, φιλοσοφίας, παιδείας και πίστης, έγινε στόχος όχι μόνο εξόντωσης αλλά και λήθης.

Η 19η Μαΐου, ημερομηνία που ο Μουσταφά Κεμάλ αποβιβάζεται στη Σαμψούντα για να αρχίσει τον «εθνικό αγώνα», έχει χαραχθεί ως ημέρα μνήμης και μαρτυρίας.

Είναι το αντίστροφο είδωλο της ελευθερίας· το ξεκίνημα ενός σχεδίου που εμπνεύστηκε από τα χειρότερα πάθη της Ιστορίας: τον εθνοκαθαρτικό φανατισμό, την κρατική βία, τον μιλιταριστικό μύθο.

Σήμερα, οφείλουμε να πούμε τα πράγματα με το όνομά τους. Όχι «συγκρούσεις», όχι «τραγωδίες», όχι «μετακινήσεις πληθυσμών». Ήταν Γενοκτονία.

Η σιωπή σκοτώνει δύο φορές. Πρώτα τον νεκρό και ύστερα την αλήθεια.

Όσοι επιλέγουν να ξεχνούν ή να συγκαλύπτουν, είναι συνένοχοι όχι μόνο στο έγκλημα αλλά και στην επανάληψή του. Διότι κάθε ατιμώρητη γενοκτονία ανοίγει τον δρόμο για την επόμενη.

Η μνήμη των Ποντίων δεν είναι αναβίωση ενός πένθους αλλά καθαρτήριο αγώνος και τιμής. Είναι το αντίδοτο στην Ιστορική αμνησία. Είναι η απόδειξη ότι ο Ελληνισμός δεν είναι ένα μουσειακό έκθεμα, αλλά συνείδηση ζώσα, που αντιστέκεται στη λήθη και επιμένει να ομιλεί, όταν όλοι σωπαίνουν.

Τιμούμε τους νεκρούς, όχι με δάκρυα μόνο, αλλά με πράξεις.

Με τη διεκδίκηση της διεθνούς αναγνώρισης της Γενοκτονίας, με την εκπαίδευση των νέων, με την αποκατάσταση της Ιστορικής Αλήθειας.

Γιατί αν δεν υπάρξει Δικαιοσύνη, δεν μπορεί να υπάρξει Ειρήνη.

Και όπως λένε οι ίδιοι οι Πόντιοι:

«Η Ρωμανία κι αν πέρασεν, ανθεί και φέρει κι άλλο».

Διότι η Μνήμη είναι Δύναμη. Και η Δύναμη γεννά Δικαίωση.

Η 19η Μαΐου καθιερώθηκε ως Ημέρα Μνήμης της Γενοκτονίας των Ποντίων με τον Νόμο 2193/1994, που ψηφίστηκε ομόφωνα από τη Βουλή των Ελλήνων στις 24 Φεβρουαρίου 1994, επί κυβέρνησης ΠΑΣΟΚ και πρωθυπουργίας Ανδρέα Παπανδρέου.

Η εισήγηση για την επιλογή της ημερομηνίας έγινε από τον σοσιαλπατριώτη φιλόσοφο Μιχάλη Χαραλαμπίδη, ο πρώτος που μίλησε τεκμηριωμένα και πολιτικά για τη Γενοκτονία των Ποντίων, ήδη από τη δεκαετία του ’80. Με προσωπικό αγώνα και δημόσιες παρεμβάσεις, έθεσε το ζήτημα στην ατζέντα του εθνικού διαλόγου, κινητοποιώντας φορείς, κόμματα και την ίδια την πολιτεία.

Έλληνες μουσουλμάνοι Πόντιοι

Σήμερα, οι Έλληνες Πόντιοι μουσουλμάνοι στην Τουρκία -δηλαδή απόγονοι ελληνόφωνων Ποντίων που εξισλαμίστηκαν κυρίως κατά την Οθωμανική περίοδο ή επιβίωσαν μέσω εξισλαμισμού στη διάρκεια των διωγμών του 20ού αιώνα- εκτιμάται ότι αριθμούν από 300.000 έως 500.000 άτομα, με κάποιες ανεξάρτητες εκτιμήσεις να ανεβάζουν τον αριθμό έως και 700.000.

Πολλοί μιλούν ακόμη την ποντιακή διάλεκτο, σε μορφή ισχυρά επηρεασμένη από τα τουρκικά (γνωστή και ως “Romeïka”).

Είναι μουσουλμάνοι στο θρήσκευμα, αλλά διατηρούν πολιτιστικά και γλωσσικά στοιχεία ελληνικής προέλευσης, ιδιαίτερα στην προφορική παράδοση.

Υπάρχει τα τελευταία χρόνια ανανεωμένο ενδιαφέρον για τη γλωσσική και πολιτιστική τους ταυτότητα, ιδιαίτερα ανάμεσα στους νέους.

Αν και δεν θεωρούνται «ομογενείς» με την αυστηρή έννοια, αρκετοί από αυτούς αναγνωρίζουν τις ελληνικές τους ρίζες. Υπάρχουν περιπτώσεις επιστροφής στην Ορθοδοξία, κρυφών χριστιανικών παραδόσεων, και ανθρώπων που επισκέπτονται την Ελλάδα αναζητώντας συγγενείς ή καταγωγή.