Νίκος Δένδιας στο «The Economist»: «Η ανάγκη μας οδηγεί – Αλλάζουμε τα πάντα»

Στην 29η Στρογγυλή Τράπεζα του «Economist», που διεξήχθη την Τρίτη 1η Ιουλίου 2025 στο Λαγονήσι, ο Υπουργός Εθνικής Άμυνας, Νίκος Δένδιας, έλαβε μέρος στην ενότητα «Europe’s strategy on defence and security».

Εκεί, συνομίλησε με τον εκτελεστικό και διπλωματικό συντάκτη του «The Economist», Ντάνιελ Φράνκλιν, ενώ στο περιθώριο της εκδήλωσης πραγματοποίησε συναντήσεις με υψηλόβαθμους αξιωματούχους, όπως την Αναπληρώτρια Γενική Γραμματέα του ΝΑΤΟ, Ραντμίλα Σεκερίνσκα, τον πρώην Υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ, Μάικλ Πομπέο, και την πρώην Υπουργό Εξωτερικών της Γερμανίας και Πρόεδρο της 80ής Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, Αναλένα Μπέρμποκ.

Παρόντες ήταν επίσης ο Αρχηγός ΓΕΕΘΑ, Στρατηγός Δημήτριος Χούπης, ο Αρχηγός ΓΕΣ, Αντιστράτηγος Γεώργιος Κωστίδης, ο Αρχηγός ΓΕΝ, Αντιναύαρχος Δημήτριος-Ελευθέριος Κατάρας, και ο Αρχηγός ΓΕΑ, Αντιπτέραρχος (Ι) Δημοσθένης Γρηγοριάδης.

Κατά τη συζήτηση, ο Ντάνιελ Φράνκλιν κάλεσε τον κ. Δένδια στη σκηνή, χαρακτηρίζοντάς τον τακτικό συμμετέχοντα στα συνέδρια του «Economist» και εισάγοντας το θέμα της ευρωπαϊκής άμυνας και ασφάλειας, αμέσως μετά τη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ.

Ερωτηθείς για τα αποτελέσματα της Συνόδου, ο κ. Δένδιας εξέφρασε την ικανοποίησή του, σημειώνοντας ότι «η Σύνοδος Κορυφής πήγε πολύ καλά, ίσως και απρόσμενα καλά», με ένα σύντομο και περιεκτικό ανακοινωθέν.

Υπογράμμισε τη συμφωνία για αύξηση των αμυντικών δαπανών στο 3,5% συν 1,5% και την κοινή κατανόηση των προκλήσεων που αντιμετωπίζει η Συμμαχία.

Σχολιάζοντας την απόφαση για την αύξηση των δαπανών, ο κ. Φράνκλιν ανέφερε τον σκεπτικισμό του κ. Πομπέο για την υλοποίηση αυτού του στόχου, δεδομένης της προηγούμενης εμπειρίας με τον στόχο του 2%.

Ο κ. Δένδιας τόνισε ότι η ομόφωνη δέσμευση για το 3,5% συν 1,5% αποτελεί «τεράστιο βήμα» για το ΝΑΤΟ, αναγνωρίζοντας ωστόσο τις προκλήσεις, όπως το είδος του εξοπλισμού που θα προμηθευτούν οι χώρες και την ενσωμάτωση καινοτομιών, όπως η Τεχνητή Νοημοσύνη.

Ερωτηθείς για τις προτεραιότητες της Ευρώπης, ο κ. Δένδιας υπογράμμισε την ανάγκη εκσυγχρονισμού των ενόπλων δυνάμεων, σημειώνοντας ότι οι περισσότεροι ευρωπαϊκοί στρατοί δεν είναι προετοιμασμένοι για σύγχρονες συρράξεις, όπως αυτές στην Ουκρανία.

Επισήμανε την ανάγκη εκπαίδευσης σε νέες τεχνολογίες και μεθόδους, καθώς και την αλλαγή της κουλτούρας των ενόπλων δυνάμεων, δίνοντας μεγαλύτερη ευελιξία στους χαμηλόβαθμους αξιωματικούς.

Αναφέρθηκε στην ελληνική «Ατζέντα 2030», που προωθεί την αναδιάρθρωση των Ενόπλων Δυνάμεων, τονίζοντας ότι η Ελλάδα προετοιμάζεται για αυτές τις αλλαγές εδώ και 18 μήνες.

Ο Νίκος Δένδιας με τον Τζέφρι Πάιατ

Για την καινοτομία που παρατηρείται στην Ουκρανία, ο κ. Δένδιας δήλωσε ότι επιβεβαιώνει την ανάγκη για αλλαγή, τονίζοντας ότι η αποθήκευση εξοπλισμού, όπως drones, καθίσταται πλέον αναποτελεσματική λόγω της ταχείας τεχνολογικής απαξίωσης. Αντ’ αυτού, πρότεινε την υιοθέτηση ευέλικτων προσεγγίσεων, όπως η χρήση τρισδιάστατων εκτυπωτών κοντά στο μέτωπο.

Σχετικά με την ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία, ο κ. Δένδιας ανέφερε ότι η Ελλάδα, αν και μικρή χώρα, μπορεί να συμβάλει μέσω καινοτομίας, με τις μικρές αλλά δυναμικές αμυντικές εταιρείες της να ενσωματώνονται στο ευρωπαϊκό οικοσύστημα.

Αναφερόμενος στις σχέσεις με την Τουρκία, ο Υπουργός σημείωσε το διττό ρόλο της ως συμμάχου στο ΝΑΤΟ, αλλά και ως χώρα που διατηρεί το casus belli κατά της Ελλάδας. Εξέφρασε ανησυχία για την ενίσχυση της τουρκικής αμυντικής βιομηχανίας με ευρωπαϊκά κονδύλια, χωρίς δέσμευση για αλλαγή της στάσης της έναντι της Ελλάδας, τονίζοντας ότι η ΕΕ λειτουργεί με συναινέσεις και όχι με βέτο.

Για τις ελληνοαμερικανικές σχέσεις, ο κ. Δένδιας υπογράμμισε τη στενή συνεργασία, ανεξαρτήτως της εκάστοτε αμερικανικής κυβέρνησης, αναφέροντας την υπογραφή της MDCA με τον κ. Πομπέο και την αναβάθμιση της γεωστρατηγικής σημασίας της Αλεξανδρούπολης.

Επιβεβαίωσε τη χρήση προηγμένου εξοπλισμού, όπως τα F-35, και την απουσία ανησυχίας για τη δέσμευση των ΗΠΑ στο Άρθρο 5 του ΝΑΤΟ.

Σχετικά με τις συρράξεις στη Μέση Ανατολή, ο κ. Δένδιας περιέγραψε την ελληνική προσέγγιση της «Ασπίδας του Αχιλλέα», ένα πολυεπίπεδο σύστημα αντιπυραυλικής και αντιαεροπορικής άμυνας, που αναμένεται να ολοκληρωθεί σύντομα.

Τόνισε ότι αποτελεί μέρος ενός 20ετούς πλάνου δημοσίων προμηθειών, που περιλαμβάνει τον εκσυγχρονισμό όλων των κλάδων των Ενόπλων Δυνάμεων, όπως την προμήθεια νέων φρεγατών από τη Γαλλία και την Ιταλία.

Τέλος, ο κ. Δένδιας δήλωσε ότι η Ελλάδα, με αμυντικές δαπάνες στο 3,1-3,2% του ΑΕΠ, δεν σχεδιάζει σημαντική αύξηση, καθώς εστιάζει σε «έξυπνες» επενδύσεις και στην ολιστική προσέγγιση της «Ασπίδας του Αχιλλέα».

Κλείνοντας, απηύθυνε μήνυμα προς τους ομολόγους του στο ΝΑΤΟ, καλώντας τους να δαπανούν με σύνεση και να αναδιαμορφώσουν τις δομές και την κουλτούρα των ενόπλων δυνάμεων, προειδοποιώντας για τον κίνδυνο πληθωρισμού από λανθασμένες αγορές.

Ακολουθεί η μετάφραση της συζήτησης του Υπουργού με τον κ. Φράνκλιν, όπως καταγράφηκε:

ΝΤΑΝΙΕΛ ΦΡΑΝΚΛΙΝ: «Θα ήθελα να καλέσω τον Υπουργό κύριο Δένδια να έρθει στη σκηνή. Ένας τακτικός θαμώνας στα συνέδριά μας. Ευχαριστούμε πάρα πολύ τον Υπουργό Εθνικής Άμυνας κύριο Νίκο Δένδια. Αυτή τη στιγμή λοιπόν έχουμε το πρώτο μέρος της συνεδρίασης με θέμα, την Ευρωπαϊκή Άμυνα και Ασφάλεια.

»Βεβαίως η συζήτηση αυτή συμπίπτει με μια πολύ ωραία και καλή συγκυρία, καθώς είμαστε αμέσως μετά τη διάσκεψη κορυφής του ΝΑΤΟ. Θα ξεκινήσουμε με εσάς. Ποια είναι η αίσθησή σας για αυτό που κατάφερε στη διάσκεψη κορυφής το ΝΑΤΟ;»

ΝΙΚΟΣ ΔΕΝΔΙΑΣ: «Νομίζω ότι όλοι μπορούμε να συμφωνήσουμε ότι η Σύνοδος Κορυφής πήγε πολύ καλά. Ίσως και απρόσμενα καλά. Πριν από ένα μήνα ίσως θα σας έλεγα ότι δεν θα είναι μία εύκολη Σύνοδος Κορυφής.

»Σε τελική ανάλυση ήταν πολύ εύκολη, με ένα συγκεκριμένο ανακοινωθέν, ένα από τα πιο σύντομα σε έκταση που έχω δει. Αυτό είναι καλό, διότι αν κάποιος μελετήσει το ανακοινωθέν, προσέξει το νόημα των λέξεων, τη διατύπωση, τότε αντιλαμβάνεται το μήνυμα.

»Όλοι συμφώνησαν να αυξήσουν τις δαπάνες τους στο 3,5% συν 1,5%, υπήρχε μία συνολική κατανόηση των προκλήσεων που αντιμετωπίζει η Συμμαχία.

»Οφείλω να πω, ως τελική παρατήρηση, ότι ναι, πήγε καλά».

ΝΤΑΝΙΕΛ ΦΡΑΝΚΛΙΝ: «Η κρίσιμη απόφαση που ελήφθη ήταν η αύξηση των δαπανών για την άμυνα. Των αμυντικών δαπρνών από τα κράτη – μέλη και υπήρχε κάποιος σκεπτικισμός που εκφράστηκε από τον κύριο Πομπέο πιο πριν, για το κατά πόσο αυτός ο αριθμός, αυτό το επίπεδο δαπανών θα επιτευχθεί πραγματικά.

»Πώς μπορεί η Ευρώπη να διασφαλίσει τον κόσμο και την ίδια, ότι αυτός ο στόχος θα έχει νόημα και ουσία, ιδίως εν όψει της εμπειρίας που υπάρχει από το παρελθόν για το στόχο του 2%, τον οποίον αγνόησαν για μεγάλο χρονικό διάστημα τα μέλη, όχι η Ελλάδα, η Ελλάδα πάντα ήτανε ουσιαστικός φορέας αμυντικών δαπανών».

ΝΙΚΟΣ ΔΕΝΔΙΑΣ: «Να συμφωνήσουμε στο εξής, αν ήμασταν στην ίδια θέση πριν από ένα χρόνο και συζητούσαμε για το ότι όλες οι χώρες του ΝΑΤΟ ομόφωνα θα συμφωνήσουν να φτάσουν στο 3,5% συν 1,5%, θα μας έπαιρναν για τρελούς, θα μας εξέταζαν οι γιατροί.

»Το βήμα αυτό ήταν τεράστιο για το ΝΑΤΟ και ήταν σημαντικό το στοιχείο ότι κατανόησαν όλοι πως η Ευρώπη πρέπει να πληρώσει για τη δική της άμυνα.

»Τούτου λεχθέντος βεβαίως, υπάρχουν προκλήσεις που παραμένουν, ξέρουμε ότι μπορεί να μην καταφέρουν όλες οι χώρες να φτάσουν στο 3,5%, πόσο μάλλον στο συν 1,5%. Δεν ξέρουμε τι είδους εξοπλισμός θα αγοραστεί.

»Διότι εδώ υπάρχει κι ένα άλλο θέμα, όχι μόνο πόσα δαπανάς, αλλά και πώς, ποια συστήματα θα προμηθευτείς, πώς λειτουργεί η καινοτομία, πώς ενσωματώνεται η Τεχνητή Νοημοσύνη, πώς αναβαθμίζεις τις υποδομές».

ΝΤΑΝΙΕΛ ΦΡΑΝΚΛΙΝ: «Σε αυτό το πλαίσιο όμως, σε κάθε περίπτωση, το βήμα είναι τεράστιο. Ποιες θα είναι οι δικές σας προτεραιότητες στο πλαίσιο αυτό; Πώς λοιπόν θα αξιολογήσετε τις δαπάνες; Τρία πράγματα πείτε μας που θεωρείτε ότι χρειάζεται η Ευρώπη, που χρειάζεται το ΝΑΤΟ ή η Ευρώπη, προκειμένου να αξιοποιηθούν τα χρήματα αυτά, καθώς ζούμε σε μια εποχή μεγάλης ευκαιρίας».

ΝΙΚΟΣ ΔΕΝΔΙΑΣ: «Σωστά, θα είμαι ειλικρινής, δεν μπορώ να επιλέξω τρία, διότι υπάρχουν πολλά που πρέπει να αλλάξουνε στην Ευρωπαϊκή Άμυνα. Πρέπει να εκσυγχρονιστούμε.

»Οφείλω να πω ότι οι περισσότεροι στρατοί μας ζουν σε άλλη εποχή, είναι έτοιμοι για άλλου είδους μάχες, δεν είναι έτοιμοι για αυτό που συμβαίνει αυτή τη στιγμή στην Ουκρανία ή σε άλλα μέτωπα ανά τον κόσμο.

»Πρέπει λοιπόν να γνωρίζουμε την καινοτομία, την Τεχνητή Νοημοσύνη, να εκπαιδεύσουμε τους στρατιώτες μας σε διαφορετικής φύσης, διαφορετικού χαρακτήρα πολεμικές συρράξεις, τεχνολογίες και μεθόδους.

»Και κάτι πολύ διαφορετικό, πρέπει να τους εκπαιδεύσουμε να είναι σε θέση να αλλάζουν στην πορεία».

ΝΤΑΝΙΕΛ ΦΡΑΝΚΛΙΝ: «Πρέπει να αλλάξει ο “μεταβολισμός”;»

ΝΙΚΟΣ ΔΕΝΔΙΑΣ: «Ακριβώς, η όλη κουλτούρα ενός αυστηρού μηχανισμού, που ακολουθεί εντολές άνωθεν, είναι κάτι που πρέπει να αλλάξει. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να αλλάξει και η δομή. Πρέπει να δοθεί πιο πολλή ισχύς, όχι απαραίτητα στους υψηλόβαθμους αλλά στους χαμηλότερης τάξης αξιωματικούς».

ΝΤΑΝΙΕΛ ΦΡΑΝΚΛΙΝ: «Το κάνετε αυτό στην Ελλάδα;»

ΝΙΚΟΣ ΔΕΝΔΙΑΣ: «Ναι, βεβαίως».

ΝΤΑΝΙΕΛ ΦΡΑΝΚΛΙΝ: «Πώς λειτουργεί όλο αυτό;»

ΝΙΚΟΣ ΔΕΝΔΙΑΣ: «Είχαμε, πριν από οχτώ-εννιά μήνες, ανακοινώσει τη νέα προσέγγιση για την αναδιάρθρωση των Ενόπλων Δυνάμεων, τη λεγόμενη Ατζέντα 2030. Και ειλικρινά πρέπει να πω ότι αυτό που ειπώθηκε στην Ευρώπη τώρα είναι κάτι που το έχουμε ανακοινώσει εδώ και 18 μήνες περίπου».

ΝΤΑΝΙΕΛ ΦΡΑΝΚΛΙΝ: «Όλη αυτή η καινοτομία που υπάρχει στην Ουκρανία, σας κινητοποίησε;»

ΝΙΚΟΣ ΔΕΝΔΙΑΣ: «Αυτό που βλέπουμε στην Ουκρανία επιβεβαιώνει ότι αν δεν αλλάξουμε εμείς δεν θα μπορέσουμε να είμαστε ανταγωνιστικοί, είναι πολύ απλό, ξεκάθαρο.

»Η ανάγκη μας οδηγεί. Συνήθως η προσέγγιση των Ενόπλων Δυνάμεων ήταν η εξής: Να αγοράζουν εξοπλισμό και να τον αποθηκεύουν για απόθεμα. Αυτό δεν λειτουργεί πλέον.

»Αν αγοράσεις ένα εκατομμύριο drones και τα βάλεις σε μια αποθήκη και προσπαθήσεις να τα χρησιμοποιήσεις μετά από 2 χρόνια, θα είναι παρωχημένα, καλύτερα να τα πετάξεις. Δεν έχουν καμία αξία.

»Αυτό που πρέπει να κάνεις είναι να δημιουργήσεις μια προσέγγιση κατά την οποία μέσω π.χ. τρισδιάστατων εκτυπωτών κοντά στο μέτωπο, να μπορείς να παράξεις προκλήσεις, να απαντήσεις στις προκλήσεις που θα αντιμετωπίσεις εκείνη τη στιγμή.

»Άρα αλλαγή λογισμικού, κατανόησης, συστημάτων. Μιλάμε για τελείως διαφορετική προσέγγιση».

ΝΤΑΝΙΕΛ ΦΡΑΝΚΛΙΝ: «Ακούμε πολλά για την ανάγκη να εκλογικεύσετε την αμυντική βιομηχανία. Πολλές εθνικές, μικρές μονάδες πρέπει να ενοποιηθούν. Σε ποιο βαθμό αφορά αυτό την Ελλάδα, όσον αφορά τα πράγματα που πρέπει να κάνει με διαφορετικό πλέον τρόπο, σε ένα ενοποιημένο σύστημα Ευρωπαϊκής Άμυνας; Αναφέρομαι στο βιομηχανικό επίπεδο».

ΝΙΚΟΣ ΔΕΝΔΙΑΣ: «Για εμάς το σημαντικό είναι να συμμετάσχουμε σε αυτή τη νέα πραγματικότητα. Δεν είμαστε μεγάλη χώρα, δεν μπορούμε να παράξουμε μεγάλες πλατφόρμες μόνοι μας.

»Η Ελλάδα δεν πιστεύει ότι θα παράξει το αεροσκάφος 6ης γενιάς μόνη της. Απλώνουμε το χέρι μέχρι εκεί που φτάνουμε.

»Αυτό που μπορούμε να προσφέρουμε όμως σε αυτή τη νέα ημέρα της Ευρωπαϊκής Άμυνας είναι το εξής: Kαινοτομία. Έχουμε εξαιρετικούς επιστήμονες σε μικρές αλλά με τεράστιες δυνατότητες αμυντικές εταιρίες του οικοσυστήματός μας, οι οποίες αν ενσωματωθούν στο ευρύτερο ευρωπαϊκό οικοσύστημα μπορούν να προσφέρουν πολλά».

ΝΤΑΝΙΕΛ ΦΡΑΝΚΛΙΝ: «Να μιλήσουμε για λίγο πιο ευαίσθητα ζητήματα τώρα.

»Ακούσαμε σήμερα το πρωί την κυρία Ντόρα Μπακογιάννη να μιλά για την Τουρκία και τις αμυντικές δαπάνες της Ευρώπης, που μπορεί να διοχετευθούν δυνητικά προς την Τουρκία. Κάτι για το οποίο έχετε μιλήσει και εσείς.

»Πώς βλέπετε το ζήτημα αυτό σε αυτή την εποχή των αυξανόμενων αμυντικών δαπανών και της ενισχυόμενης συνεργασίας;»

ΝΙΚΟΣ ΔΕΝΔΙΑΣ: «Πρώτον, ας πούμε το προφανές. Η Τουρκία είναι σύμμαχος στο ΝΑΤΟ. Από την άλλη όμως η Τουρκία έχει ακόμα το casus belli εις βάρος της Ελλάδος. Για εμάς λοιπόν είναι διττό το θέμα. Θέλουμε η Τουρκία να έχει τη μεταχείριση ενός συμμάχου, από την άλλη όμως βλέπουμε την Τουρκία ως μία χώρα η οποία έχει κηρύξει casus belli εις βάρος μας.

»Άρα, η ενίσχυση της αμυντικής τους βιομηχανίας χωρίς να υπάρχει δέσμευση από την πλευρά της Τουρκίας ότι θα αλλάξουν αυτήν την προσέγγισή τους προς την Ελλάδα, είναι πρόβλημα».

ΝΤΑΝΙΕΛ ΦΡΑΝΚΛΙΝ: «Τι μπορείτε να κάνετε εσείς για αυτό στα πλαίσια του ΝΑΤΟ; Μπορείτε να μιλήσετε για αυτό με δυνατή φωνή, έχετε όμως δικαίωμα αρνησικυρίας;

»Το ΝΑΤΟ είναι μία Συμμαχία εις βάρος τρίτων. Δεν είναι μία Συμμαχία που προστατεύει τα μέλη από τα αλλά κράτη – μέλη. Άρα αν δεν εγκρίνετε τη δαπάνη χρημάτων στην Τουρκία, τι μπορείτε να κάνετε;»

ΝΙΚΟΣ ΔΕΝΔΙΑΣ: «Δεν υπάρχει κάτι που να μπορούμε να κάνουμε αν η Τουρκία επενδύσει στη δική της αμυντική βιομηχανία ή έχει διμερή project. Δεν μπορούμε να κάνουμε κάτι και δεν πρέπει να κάνουμε και κάτι. Το βασικό μας πρόβλημα είναι αν τα ευρωπαϊκά χρήματα, χρήματα δηλαδή της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δαπανηθούν με τρόπο που άμεσα ή έμμεσα απειλούν την άμυνα της Ελλάδος.

»Είμαστε πρόθυμοι και, από τεχνικής σκοπιάς, νομίζω ότι μπορούμε. Το θέμα δεν είναι αν έχουμε τη δυνατότητα για βέτο. Η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν λειτουργεί στη βάση του βέτο. Λειτουργεί κυρίως στη βάση των συναινέσεων και νομίζω ότι οι φίλοι και οι εταίροι μας εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα κατανοήσουν αυτό το οξύμωρο. Να χρηματοδοτείς ένα όπλο το οποίο μπορεί να στραφεί εις βάρος ενός εκ των εταίρων της Ευρωπαϊκής οικογένειας».

ΝΤΑΝΙΕΛ ΦΡΑΝΚΛΙΝ: «Ένα άλλο δύσκολο ζήτημα αυτή τη στιγμή είναι οι σχέσεις με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Ιστορικά η Ελλάδα έχει εξαιρετικά στενές σχέσεις συνεργασίας με τις ΗΠΑ.

»Έχετε τις υποδομές στην Αλεξανδρούπολη, έχετε τον Κόλπο της Σούδας. Το Ναύσταθμο στη Σούδα. Πώς βλέπετε την κατάσταση αυτή τη στιγμή, όταν κατά καιρούς, οι δεσμεύσεις των ΗΠΑ προς τη Συμμαχία τίθενται εν αμφιβόλω».

ΝΙΚΟΣ ΔΕΝΔΙΑΣ: «Μία αρχική παρατήρηση. Βγαίνει φυσικά. Αναφέρατε την Αλεξανδρούπολη πριν τη Σούδα. Αυτό δείχνει τι κατάφερε η δική μου Κυβέρνηση όταν υπέγραψε την MDCA με τις Ηνωμένες Πολιτείες, καθώς ανέδειξε την Αλεξανδρούπολη, την έβαλε στο χάρτη και πλέον αναφέρεται και πριν τη Σούδα.

»Έχουμε πολύ καλή σχέση με τις Ηνωμένες Πολιτείες, ανεξάρτητα από τη διοίκηση και την Κυβέρνηση των ΗΠΑ. Έχουμε την Κυβέρνηση του κυρίου Τραμπ τώρα.

»Ο κύριος Πομπέο ήταν αυτός με τον οποίον υπογράψαμε την πρώτη MDCA, έχουμε μια πολύ καλή σχέση. Είχαμε καλή σχέση με την Κυβέρνηση Μπάιντεν και νομίζω ότι θα έχουμε εξαιρετική σχέση και με την Κυβέρνηση Τραμπ.

»Πρόκειται για μία σύμμαχο. Έχουμε κοινές ανησυχίες και νομίζω ότι αυτό θα ισχύει και στο μέλλον.

»Και βεβαίως χρησιμοποιούμε αντίστοιχο εξοπλισμό, έχουμε τα F-35 που είναι αυτή τη στιγμή το καλύτερο αεροσκάφος στην κατηγορία του, μιλάμε για πέμπτης γενιάς αεροσκάφος. Είμαστε πολύ κοντά με τις ΗΠΑ και θα συνεχίσουμε να είμαστε».

ΝΤΑΝΙΕΛ ΦΡΑΝΚΛΙΝ: «Όταν τίθενται ζητήματα για τη δέσμευση των ΗΠΑ στο Άρθρο 5, θεωρείτε ότι αυτά είναι απλά ασήμαντα λόγια και ότι δεν χρειάζεται να ανησυχείτε τόσο πολύ;»

ΝΙΚΟΣ ΔΕΝΔΙΑΣ: «Δεν θεωρώ ότι απειλούμαστε από μία πηγή, στην οποία θα μπορεί να εφαρμοστεί το Άρθρο 5».

ΝΤΑΝΙΕΛ ΦΡΑΝΚΛΙΝ: «Να μιλήσουμε για το Ιράν, τα σύνορα στη Μέση Ανατολή, τα διδάγματα που αντλήσατε από αμυντικής πλευράς εννοώ. Μιλήσαμε πιο πριν για την Ουκρανία, είδαμε όμως και στρατιωτικές συγκρούσεις που εξελίσσονται και από τις οποίες πολλοί αντλούνε συμπεράσματα, από στρατηγικής απόψεως».

ΝΙΚΟΣ ΔΕΝΔΙΑΣ: «Σχολείο».

ΝΤΑΝΙΕΛ ΦΡΑΝΚΛΙΝ: «Είναι σαν σχολείο, ακριβώς. Είναι μάλλον πανεπιστήμιο θα έλεγα. Ποια είναι τα δικά σας συμπεράσματα σε ό,τι αφορά την πυραυλική άμυνα, την ανάγκη ύπαρξης επάρκειας σε κάποια συστήματα;»

ΝΙΚΟΣ ΔΕΝΔΙΑΣ: «Θα ακουστεί λίγο αλαζονικό, αλλά προβλέψαμε πώς θα εξελιχθεί αυτή η πολεμική σύρραξη. Έχουμε λοιπόν μια ολιστική προσέγγιση, εμείς το λέμε η “Ασπίδα του Αχιλλέα”, καθώς είναι πολυεπίπεδη, η οποία προστατεύει τη χώρα ολιστικά από πυραύλους, από αεροσκάφη και από drone. Αυτό κάνουμε αυτή τη στιγμή και αυτό θα συμβεί εντός των επομένων ετών».

ΝΤΑΝΙΕΛ ΦΡΑΝΚΛΙΝ: «Έχετε κάτι ισοδύναμο του συστήματος προστασίας αντιβαλλιστικής άμυνας που έχει το Ισραήλ;»

ΝΙΚΟΣ ΔΕΝΔΙΑΣ: «Όχι αυτή τη στιγμή, αλλά σε λίγους μήνες θα έλεγα, όχι σε δεκαετίες».

ΝΤΑΝΙΕΛ ΦΡΑΝΚΛΙΝ: «Επηρεάζει αυτό το πλάνο των επενδύσεών σας;»

ΝΙΚΟΣ ΔΕΝΔΙΑΣ: «Η “Ασπίδα του Αχιλλέα” είναι μεγάλο κομμάτι της προσέγγισής μας σε ό,τι αφορά τον εξοπλισμό που θα χρησιμοποιούν οι Ένοπλες Δυνάμεις.

»Για πρώτη φορά στην ελληνική ιστορία αυτή η κυβέρνηση εξέδωσε ένα 20ετές πλάνο, 20ετές σχέδιο δημοσίων προμηθειών για τις Ένοπλες Δυνάμεις και η αντιπυραυλική άμυνα είναι κομμάτι αυτής της προσέγγισης».

ΝΤΑΝΙΕΛ ΦΡΑΝΚΛΙΝ: «Άρα αυτή τη στιγμή σε μία περίοδο που η Ευρώπη επενδύει σημαντικά ποσά και λέτε ότι αυτές οι συρράξεις είναι σχολεία για στρατηγικά διδάγματα, μιλώ για την Ουκρανία και τη Μέση Ανατολή, αυτή τη στιγμή ποια είναι η μεγαλύτερή σας προτεραιότητα, η πρώτη σας προτεραιότητα σε ότι αφορά την επόμενη φάση της προετοιμασίας της Ελλάδος σε στρατηγικό και αμυντικό επίπεδο;»

ΝΙΚΟΣ ΔΕΝΔΙΑΣ: «Επαναλαμβάνω, η “Ασπίδα του Αχιλλέα” είναι κάτι ολιστικό, ενσωματώνει τα πάντα, είτε είναι ο Στρατός, είτε είναι η Πολεμική Αεροπορία, είτε είναι το Πολεμικό Ναυτικό, είτε είναι η αεράμυνά μας.

»Εκσυγχρονίζουμε λοιπόν πρακτικά τα πάντα. Ακόμα και τη δομή των Ενόπλων Δυνάμεων. Αλλάζουμε το Πολεμικό Ναυτικό, παίρνουμε τις νέες φρεγάτες από τη Γαλλία, 4 νέες οι οποίες είναι κορυφαίες στο είδος τους. Σκοπεύουμε να αγοράσουμε φρεγάτες από την Ιταλία, να ανανεώνουμε τον υπόλοιπο στόλο μας, άρα αλλάζουμε τα πάντα».

ΝΤΑΝΙΕΛ ΦΡΑΝΚΛΙΝ: «Λέτε βεβαίως παράλληλα ότι ο παράγοντας που έκανε τις αμυντικές δαπάνες στην Ελλάδα να συνεχίζουν να είναι πάντα πάνω από τα όρια…»

ΝΙΚΟΣ ΔΕΝΔΙΑΣ: «Όλοι το ξέρουν αυτό, εννοείται, δεν υπάρχει λόγος να το λέω».

ΝΤΑΝΙΕΛ ΦΡΑΝΚΛΙΝ: «Αυτός ο νέος στόχος επηρεάζει και την Ελλάδα στο να αυξήσει τις δαπάνες ή είστε ήδη σε ένα επίπεδο που θα πείτε δεν χρειάζεται να…»

ΝΙΚΟΣ ΔΕΝΔΙΑΣ: «Θα σας πω, δεν πρόκειται να αυξήσουμε τις δαπάνες μας σημαντικά».

ΝΤΑΝΙΕΛ ΦΡΑΝΚΛΙΝ: «Πού είστε αυτή τη στιγμή;»

ΝΙΚΟΣ ΔΕΝΔΙΑΣ: «Στο 3,1 με 3,2% το οποίο είναι αρκετό. Εντάξει, η Τουρκία δαπανά αριθμητικά πολύ περισσότερο από εμάς, αλλά εμείς είμαστε πιο μικρή ως χώρα.

»Σε κάθε περίπτωση, οι προτεραιότητές μας είναι η άμυνα. Δεν είμαστε επιτιθέμενοι. Αυτό καταλαβαίνετε ότι δημιουργεί οικονομίες κλίμακος. Δεν έχουμε σκοπό να επιτεθούμε σε κάποιον.

»Πρέπει λοιπόν να εκσυγχρονιστούμε και αυτή τη στιγμή προτεραιότητά μας είναι η ολιστική προσέγγιση της “Ασπίδας του Αχιλλέα”».

ΝΤΑΝΙΕΛ ΦΡΑΝΚΛΙΝ: «Επειδή δεν έχουμε χρόνο, άλλη μια τελευταία ερώτηση. Αν θέλατε να εκπέμψετε ένα μήνυμα προς τους ομολόγους σας στο ΝΑΤΟ αναφορικά με την επόμενη περίοδο κατά την οποία θα πρέπει να υλοποιηθεί η απόφαση που έλαβε η Σύνοδος Κορυφής, ποιο θα ήταν το μήνυμα;»

ΝΙΚΟΣ ΔΕΝΔΙΑΣ: «Δαπανήστε με έξυπνο τρόπο. Διότι έχουμε έναν κίνδυνο μπροστά μας, να δημιουργήσουμε πληθωρισμό και να αγοράσουμε λάθος συστήματα με περισσότερα χρήματα.

»Πρέπει να φερθούμε με σωφροσύνη, με σοφία και να αναδιαρθρώσουμε τις μονάδες. Το να αγοράσουμε νέα συστήματα, νέα όπλα χωρίς να αλλάξουμε τη δομή, χωρίς να αλλάξουμε το σύστημα, την προσέγγιση ή την κουλτούρα δεν έχει νόημα.

»Το ΝΑΤΟ πρέπει να αναδιαμορφωθεί και ειδικά οι ευρωπαϊκοί στρατοί πρέπει να αναδιαμορφωθούν. Για πολλά χρόνια ουδείς στην Ευρώπη, και δεν λέω για την Ελλάδα τώρα, ουδείς στην Ευρώπη πίστευε ότι θα επέστρεφε, θα υπήρχε πολεμική σύρραξη στις χώρες μας».

ΝΤΑΝΙΕΛ ΦΡΑΝΚΛΙΝ: «Νομίζω ότι αυτό θα τροφοδοτήσει το επόμενο κομμάτι της συζήτησής μας. Ευχαριστούμε πάρα πολύ κύριε Υπουργέ».

🔹Η ενίσχυση της αμυντικής βιομηχανίας της Τουρκίας, χωρίς να υπάρχει δέσμευση από την πλευρά της ότι θα αλλάξει την προσέγγισή της προς την Ελλάδα, είναι πρόβλημα.
🔹Το κύριο πρόβλημα είναι αν τα χρήματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δαπανηθούν με τρόπο που άμεσα ή έμμεσα απειλεί την… pic.twitter.com/2ym2DUAtax

— Nikos Dendias (@NikosDendias) July 1, 2025