ΔΕΙΤΕ ΠΡΩΤΟΙ ΟΛΑ ΤΑ ΝΕΑ ΤΟΥ TRIBUNE ΣΤΟ GOOGLE NEWS 
Του Σάι Γκαλ* στην Israel Hayom
Η Ευρώπη όχι μόνο απέτυχε να απελευθερωθεί από το ρωσικό φυσικό αέριο, αλλά μετέφερε το μοχλό πίεσης σε ένα κράτος που χρησιμοποιεί απροκάλυπτα την ενέργεια ως πολιτικό εργαλείο.
Η Τουρκία τοποθετείται πλέον ως ένας κόμβος ικανός να αναμειγνύει, να αλλάζει την «ετικέτα» προέλευσης και να μεταπωλεί το αέριο, αποσπώντας σε αντάλλαγμα στρατηγικές παραχωρήσεις.
Όταν ο Πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου υποδέχεται τη Δευτέρα 22/12 στην Ιερουσαλήμ τον Έλληνα Πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη και τον Κύπριο Πρόεδρο Νίκο Χριστοδουλίδη, η ατζέντα θα είναι φυσικά ευρεία.
Η συνεργασία στην ασφάλεια και την άμυνα θα βρίσκεται στο τραπέζι.
Ωστόσο, κάτω από την ορατή ατζέντα βρίσκεται ένας πιο αθόρυβος, αλλά πιο ουσιαστικός φάκελος: η ενέργεια και η συνδεσιμότητα με την Ευρώπη, όχι ως μια οικονομική συζήτηση, αλλά ως ζήτημα κυριαρχίας.
Αυτή η συνάντηση πραγματοποιείται σε μια αποφασιστική στιγμή.
Η Κύπρος πλησιάζει στην προεδρία του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η Ελλάδα και η Κύπρος αποτελούν τη νοτιοανατολική άγκυρα της Ευρώπης, και το Ισραήλ δεν είναι πλέον ένας περιφερειακός ενεργειακός δρώντας.
Η ενέργεια και η συνδεσιμότητα δεν είναι δευτερεύοντα ζητήματα· είναι ο συνεκτικός ιστός που συνδέει τα ισραηλινά, ελληνικά, κυπριακά και ευρωπαϊκά συμφέροντα.
Αυτή ακριβώς ήταν η λογική πίσω από τον αγωγό EastMed όταν σχεδιάστηκε.
Ο EastMed σχεδιάστηκε για να συνδέσει τα ισραηλινά και κυπριακά αποθέματα αερίου απευθείας με την Ελλάδα και στη συνέχεια με την Ευρώπη, παρακάμπτοντας ασταθείς ενδιάμεσους και μειώνοντας την έκθεση της Ευρώπης σε καταναγκαστικούς «θυρωρούς».
Η διακυβερνητική συμφωνία, που υπογράφηκε στην Αθήνα τον Ιανουάριο του 2020, αντανακλούσε μια σαφή στρατηγική πρόθεση: γεωγραφική διαφοροποίηση και κυριαρχία.
Στα μέσα Ιανουαρίου του 2022, η κυβέρνηση Μπάιντεν απέσυρε αθόρυβα την πολιτική της στήριξη προς τον EastMed.
Οι ηλεκτρικές διασυνδέσεις προωθήθηκαν ως προτιμότερη εναλλακτική λύση.
Ωστόσο, ο EastMed δεν σταμάτησε για τεχνικούς ή οικονομικούς λόγους.
Σταμάτησε επειδή συγκρούστηκε με την προτίμηση της Ουάσιγκτον να αποφύγει την αντιπαράθεση με τον αυτοδιορισμένο ρόλο της Τουρκίας ως επόπτη της περιοχής.
Ο συγχρονισμός είναι αδύνατον να αγνοηθεί. Μόλις λίγες εβδομάδες αργότερα, η Ρωσία εξαπέλυσε την πλήρους κλίμακας εισβολή της στην Ουκρανία. Εν μια νυκτί, η Ευρώπη ανακάλυψε ότι η ενεργειακή εξάρτηση δεν είναι κάτι αφηρημένο, αλλά ένα στρατηγικό βαρίδι. Το έργο που προοριζόταν να μειώσει αυτό το βαρίδι είχε ανασταλεί ακριβώς τη στιγμή που η σημασία του ήταν κρίσιμη.
Η ψευδαίσθηση της απεξάρτησης
Αυτό που ακολούθησε δεν ήταν η ανεξαρτησία, αλλά η αυτοαπάτη.
Η Ευρώπη δεσμεύτηκε να τερματίσει την εξάρτησή της από το ρωσικό αέριο.
Στην πράξη, απλώς άλλαξε τη διαδρομή του.
Με τον Nord Stream εκτός λειτουργίας και τη διαμετακομιστική οδό της Ουκρανίας κλειστή, το ρωσικό αέριο συνέχισε να φτάνει στην Ευρώπη μέσω του TurkStream.
Το φυσικό αέριο παρέμεινε ρωσικό, τα έσοδα εξακολουθούσαν να ρέουν προς την ανατολή, αλλά το τιμολόγιο περνούσε πλέον μέσα από την Άγκυρα.
Αυτό παρουσιάστηκε ως διαφοροποίηση· στην πραγματικότητα, ήταν μια «νομιμοποίηση» της εξάρτησης μέσω της Τουρκίας.
Το αποτέλεσμα είναι χειρότερο από πριν.
Η Ευρώπη δεν απέτυχε μόνο να απελευθερωθεί από το ρωσικό αέριο, αλλά μετέφερε την ισχύ επιρροής σε ένα κράτος που χρησιμοποιεί απροκάλυπτα την ενέργεια ως πολιτικό όπλο.
Η Τουρκία τοποθετείται πλέον ως ένας κόμβος ικανός να αναμειγνύει και να μεταπωλεί αέριο, αποσπώντας στρατηγικά ανταλλάγματα. Η εξάρτηση δεν εξαφανίστηκε. Άλλαξε χέρια.
Ο αμερικανικός ρόλος σε αυτό το αποτέλεσμα δεν περιορίζεται σε μία μόνο κυβέρνηση.
Η διαφορά μεταξύ Μπάιντεν και Τραμπ έγκειται στο ύφος, όχι στο αποτέλεσμα.
Το πρόβλημα του Τραμπ ήταν ο στρατηγικός αποπροσανατολισμός.
Επανειλημμένα αντιμετώπισε θεμελιωδώς διαφορετικούς διαδρόμους ως εναλλάξιμους, προωθώντας ταυτόχρονα ανταγωνιστικούς χάρτες.
Θολώνοντας τα όρια μεταξύ του IMEC (Οικονομικός Διάδρομος Ινδίας-Μέσης Ανατολής-Ευρώπης) και των υποστηριζόμενων από την Τουρκία διαδρομών μέσω του Καυκάσου και της Κεντρικής Ασίας, αποδυνάμωσε τη λογική της κυρίαρχης συνδεσιμότητας.
Το επεισόδιο της «πρόσκλησης» του Καζακστάν στις Συμφωνίες του Αβραάμ εξέθεσε αυτό το σφάλμα με ασυνήθιστη σαφήνεια.
Το Καζακστάν βρίσκεται στον πυρήνα του «Μεσαίου Διαδρόμου», οικονομικά συνδεδεμένο με τη Μόσχα και δομικά ενσωματωμένο στα ευρασιατικά δίκτυα διαμετακόμισης που ελέγχονται από την Τουρκία.
Η επικάλυψή του με το «brand» της Μέσης Ανατολής παρήγαγε πρωτοσέλιδα χωρίς πραγματική ισχύ και σηματοδότησε σύγχυση σχετικά με το ποια γεωγραφία υποστήριζε πραγματικά η Ουάσιγκτον.
Η κυβέρνηση Μπάιντεν παρουσίασε τον EastMed ως περιβαλλοντικά παρωχημένο και γεωπολιτικά άβολο, δίνοντας προτεραιότητα στην αποκλιμάκωση και την κλιματική εικόνα, αφήνοντας την Ευρώπη εκτεθειμένη.
Η κοσμοθεωρία του Τραμπ, αντίθετα, ευνοεί τους μεγάλους διαδρόμους και τις συναλλακτικές συμφωνίες.
Ωστόσο, η ανοχή του στις τουρκικές φιλοδοξίες -από τον διάδρομο Ζανγκεζούρ έως την προσωπική διπλωματία με την Άγκυρα- ενισχύει ομοίως τον ρόλο της Τουρκίας ως απαραίτητου ενδιάμεσου.
Δύο κυβερνήσεις, δύο αφηγήματα, ένα κοινό αποτέλεσμα: η Ευρώπη παραμένει εξαρτημένη.
Η στρατηγική σημασία του EastMed
Αυτή η αντίφαση γίνεται ολοένα και πιο ορατή στην ευρύτερη συζήτηση για τους διαδρόμους.
Ο IMEC ανακοινώθηκε ως ένας μετασχηματιστικός σύνδεσμος μεταξύ Ινδίας, Κόλπου και Ευρώπης.
Ωστόσο, χωρίς μια ασφαλή, κυρίαρχη μεσογειακή βάση, κινδυνεύει να παραμείνει ένας εννοιολογικός χάρτης παρά ένας λειτουργικός.
Ταυτόχρονα, εναλλακτικές διαδρομές μέσω του Καυκάσου και της Κεντρικής Ασίας, που διαφημίζονται ως «μεσαίοι διάδρομοι», ενισχύουν την τουρκική επιρροή.
Σε αυτό το πλαίσιο, είναι απαραίτητο να είμαστε σαφείς όσον αφορά την Αίγυπτο.
Η διευρυνόμενη συνεργασία του Ισραήλ με την Αίγυπτο στο φυσικό αέριο δεν υπονομεύει τον EastMed.
Τον συμπληρώνει. Η Αίγυπτος παρέχει μια άμεση, πραγματιστική οδό εξαγωγής χρησιμοποιώντας τις υπάρχουσες υποδομές υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG).
Ο EastMed παρέχει έναν μακροπρόθεσμο, απευθείας, κυρίαρχο διάδρομο προς την Ευρώπη.
Το ένα είναι η γέφυρα. Το άλλο είναι η ραχοκοκαλιά.
Μαζί δημιουργούν ευελιξία αντί για ανταγωνισμό.
Αυτός είναι ακριβώς ο λόγος για τον οποίο η Άγκυρα αντιδρά τόσο επιθετικά και στα δύο.
Το οικονομικό επιχείρημα κατά του EastMed έχει επίσης υπερτονιστεί.
Με το κόστος κατασκευής να εκτιμάται σε μονοψήφιο αριθμό δισεκατομμυρίων και την αναμενόμενη διάρκεια λειτουργίας σε δεκαετίες, ο αγωγός δεν απαιτεί ακραίες παραδοχές για να θεωρηθεί βιώσιμος.
Η απόσβεση του κεφαλαίου θα συνέβαινε εντός του χρονικού πλαισίου που χαρακτηρίζει τις στρατηγικές υποδομές, ενώ η στρατηγική απόδοση θα ξεκινούσε από τη στιγμή που θα μειωνόταν η εξάρτηση.
Η ενεργειακή ασφάλεια δεν μπορεί να τιμολογείται μόνο ανά κυβικό μέτρο.
Επιπλέον, ο EastMed δεν περιορίζεται στο αέριο.
Εντάσσεται φυσικά σε μια ευρύτερη αρχιτεκτονική διαδρόμων που περιλαμβάνει ηλεκτρικές διασυνδέσεις, ψηφιακές υποδομές και μελλοντικούς ενεργειακούς φορείς.
Αυτό δεν είναι μια αδρανής ιδέα που περιμένει άδεια, αλλά ένα σύνολο επιλογών που αξιολογούνται ενεργά μεταξύ των περιφερειακών εταίρων.
Συμπέρασμα
Κανένα από αυτά τα ερωτήματα δεν αμφισβητεί την αξία των Ηνωμένων Πολιτειών ως συμμάχου.
Όμως η συμμαχία δεν σημαίνει δικαίωμα βέτο, και η εταιρική σχέση δεν απαιτεί στρατηγική παράλυση.
Στο ζήτημα του EastMed και της μεσογειακής συνδεσιμότητας, οι αμερικανικές προτεραιότητες δεν διαφέρουν απλώς από εκείνες του Ισραήλ, της Ελλάδας, της Κύπρου και της Ευρώπης – τις διασταυρώνουν ανταγωνιστικά.
Αυτό αντανακλά την προτίμηση της Ουάσιγκτον να διαχειρίζεται ενδιάμεσους παρά να εξαλείφει την εξάρτηση. Το κόστος αυτής της επιλογής είναι ήδη ορατό.
Η συνάντηση της Ιερουσαλήμ είναι κάτι περισσότερο από μια τυπική τριμερή.
Σηματοδοτεί μια αναπροσαρμογή των περιφερειακών δημοκρατιών και της Ευρωπαϊκής Ένωσης προς μια απλή αλήθεια: η ενεργειακή κυριαρχία δεν μπορεί να ανατίθεται σε τρίτους.
Η προώθηση του EastMed είναι μια ανάληψη ευθύνης για την ίδια τη σταθερότητα της Ευρώπης.
Η Ευρώπη μπορεί να συνεχίσει να αποκαλεί την τουρκική διαμεσολάβηση «διαφοροποίηση» ή να οικοδομήσει τις υποδομές που δίνουν νόημα στη λέξη.
Ο EastMed επιβάλλει αυτή την επιλογή. Η ιστορία θα θυμάται όχι τις δηλώσεις της Ευρώπης μετά το 2022, αλλά το αν επέλεξε την ανθεκτικότητα έναντι της ευκολίας όταν ο δρόμος ήταν καθαρός.
Για έγκυρη ενημέρωση πατήστε follow και ακολουθήστε μας στο twitter
