Εύθραυστη ανακωχή ΗΠΑ-Κίνας – Η εμπορική συμφωνία βήμα αποκλιμάκωσης, όχι επαναπροσέγγισης

Σε μια σπάνια στιγμή εμπορικής συναίνεσης ανάμεσα σε δύο παγκόσμιους ανταγωνιστές, Ηνωμένες Πολιτείες και Κίνα κατέληξαν σε εμπορική συμφωνία υψηλής σημασίας, πυροδοτώντας προσδοκίες για εύθραυστη οικονομική ανάκαμψη, αλλά και για μια νέα φάση γεωπολιτικής ισορροπίας – περισσότερο ανακωχής παρά ειρήνης.

1. Η συμφωνία ως ένδειξη γεωστρατηγικής αναπροσαρμογής: Η σύναψη εμπορικής συμφωνίας μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και της Κίνας δεν αποτελεί απλώς ένα οικονομικό συμβάν.

Είναι το τελευταίο κεφάλαιο σε ένα γεωπολιτικό παίγνιο δύο υπερδυνάμεων που, παρά τη ρητορική της αντιπαράθεσης, αναγνωρίζουν εκ των πραγμάτων τα όρια της σύγκρουσης.

Η στροφή προς τον διάλογο δεν υποδηλώνει εξομάλυνση, αλλά τακτική επανευθυγράμμιση.

Η Ουάσιγκτον επιδιώκει να εξασφαλίσει σταθερότητα στην αλυσίδα εφοδιασμού της και να συγκρατήσει τις εσωτερικές πληθωριστικές πιέσεις.

Το Πεκίνο, υπό την πίεση επιβράδυνσης της εγχώριας ζήτησης και διαρροής ξένων επενδύσεων, αναζητά επειγόντως διέξοδο.

Αμφότερες οι πλευρές επανέρχονται σε ένα modus vivendi χωρίς να αίρουν την υποβόσκουσα στρατηγική καχυποψία.

2. Επικοινωνιακή διαχείριση και εσωτερική κατανάλωση: Η συμφωνία παρουσιάζεται ως επιτυχία από τον Πρόεδρο Τραμπ, σε μια προεκλογική περίοδο όπου η οικονομική αβεβαιότητα επηρεάζει τις δημοσκοπήσεις.

Ταυτόχρονα, για την Κίνα, αποτελεί αφορμή για προβολή σταθερότητας και διαπραγματευτικής ωριμότητας.

Και οι δύο κυβερνήσεις αντλούν πολιτικό κεφάλαιο από τη συμβολική «νίκη» της συνεννόησης, με ελάχιστες όμως δεσμεύσεις ουσίας για το μακροπρόθεσμο πλαίσιο.

3. Στροφή από τη σύγκρουση στη διαχείριση της εξάρτησης: Το εμπορικό ισοζύγιο ΗΠΑ–Κίνας παραμένει δυσμενές για την Ουάσιγκτον.

Η νέα συμφωνία δεν επιλύει το πρόβλημα, αλλά το πλαισιώνει με μηχανισμούς εξισορρόπησης.

Πρόκειται για μια αναγνώριση της δομικής εξάρτησης των ΗΠΑ από τα κινεζικά αγαθά, την οποία δεν μπορεί να εξαλείψει ακόμη και η ρητορική της «αποσύνδεσης» (decoupling). Οι όροι της παγκοσμιοποίησης δεν ανατρέπονται εύκολα.

4. Γεωοικονομική ανάσχεση μέσω ρυθμίσεων, όχι αποκλεισμών: Η συμφωνία συνιστά προσωρινή αποσυμπίεση εντός ενός μακροπρόθεσμου ανταγωνισμού ισχύος.

Οι ΗΠΑ υιοθετούν μια πολιτική γεωοικονομικού ελέγχου μέσω ρυθμίσεων και δασμών, όχι μέσω πλήρους διαχωρισμού.

Εν τω μεταξύ, η Κίνα αξιοποιεί τον χρόνο για να ενισχύσει την τεχνολογική και παραγωγική της αυτάρκεια, ελαχιστοποιώντας τις τρωτότητές της.

5. Αντίκτυπος σε τρίτες δυνάμεις – Αναζήτηση νέων ισορροπιών: Οι αγορές της Νοτιοανατολικής Ασίας, της Ε.Ε. και της Λατινικής Αμερικής παρακολουθούν στενά τις εξελίξεις.

Μια σχετική αποκατάσταση του εμπορίου ΗΠΑ–Κίνας ενδέχεται να επανακαθορίσει τις παγκόσμιες ροές εμπορίου και επενδύσεων, επηρεάζοντας τις πολιτικές ανεξαρτητοποίησης τρίτων χωρών (όπως η Ινδία και η Βραζιλία) από τα κινεζικά ή αμερικανικά δίκτυα επιρροής.

6. Το στοιχείο του χρόνου και η αστάθεια της «συμφωνίας»: Ο χαρακτήρας της συμφωνίας είναι προσωρινός, τεχνικός και αποσπασματικός.

Δεν υπάρχουν ενδείξεις βαθιάς στρατηγικής σύγκλισης.

Αντιθέτως, η σύμπλευση αυτή μοιάζει με εύθραυστη ανακωχή, ευάλωτη σε πολιτικές μεταβολές ή τεχνολογικές κρίσεις (π.χ. στην Τεχνητή Νοημοσύνη, τους ημιαγωγούς ή την αμυντική βιομηχανία).

Εκτίμηση και Προοπτική

Η εμπορική συμφωνία μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας αποτελεί ενδεικτικό βήμα αποκλιμάκωσης, όχι επαναπροσέγγισης.

Πρόκειται για έναν σιωπηρό συμβιβασμό δύο αντιπάλων που, έχοντας επίγνωση των αμοιβαίων εξαρτήσεων, επιχειρούν να μεταθέσουν τη σύγκρουση σε νέα επίπεδα: από την άμεση αντιπαράθεση στο πεδίο του εμπορίου, σε μια πιο περίπλοκη και έμμεση μάχη για την παγκόσμια πρωτοκαθεδρία μέσω τεχνολογίας, κεφαλαίων και συμμαχιών.

Οι επόμενοι μήνες θα δείξουν αν η «σημαντική πρόοδος» της Γενεύης συνιστά αρχή σταθερής μετάβασης ή ανάπαυλα πριν από την επόμενη κρίση.

Σύντομη πολιτική ανάλυση της συμφωνίας ΗΠΑ–Κίνας υπό το πρίσμα της στρατηγικής του Containment και της θεωρίας της Αλληλεξάρτησης (Interdependence Theory)

Η νέα εμπορική συμφωνία ΗΠΑ-Κίνας μπορεί να ερμηνευτεί ταυτόχρονα ως προσαρμογή της πολιτικής «περιορισμού» (containment) και ως αποδοχή της αναγκαιότητας της αλληλεξάρτησης, σύμφωνα με δύο αντικρουόμενες, πλην όμως συμπληρωματικές θεωρητικές προσεγγίσεις.

Containment: Έλεγχος χωρίς κατά μέτωπο σύγκρουση: Στο πλαίσιο του containment, η συμφωνία δεν σημαίνει εξομάλυνση, αλλά τακτική αναδίπλωση των ΗΠΑ.

Αντί για πλήρη οικονομική αποσύνδεση (decoupling), επιλέγεται μια πιο ευέλικτη στρατηγική: ρυθμισμένος έλεγχος της εξάρτησης, με εργαλεία όπως δασμοί, ποσοστώσεις και στοχευμένες εξαιρέσεις.

Η Ουάσιγκτον επιδιώκει να κρατήσει την Κίνα «υπό πίεση», διασφαλίζοντας παράλληλα τη λειτουργία κρίσιμων αλυσίδων εφοδιασμού.

Πρόκειται για οικονομικό περιορισμό χωρίς θερμή αντιπαράθεση, έναν «ήπιο περιορισμό» που στοχεύει στην επιβράδυνση της κινεζικής ανόδου χωρίς να προκαλέσει παγκόσμιο σοκ.

Interdependence Theory: Συμβιβασμός μέσω κοινών συμφερόντων: Από την οπτική της θεωρίας της αλληλεξάρτησης, η συμφωνία αντικατοπτρίζει την αμοιβαία αναγνώριση της δομικής διασύνδεσης μεταξύ των δύο οικονομιών.

Κανένα από τα δύο κράτη δεν έχει τη δυνατότητα ή την πολιτική αντοχή να διαρρήξει τις οικονομικές ροές που τα συνδέουν.

Η Κίνα χρειάζεται τις αμερικανικές αγορές. Οι ΗΠΑ, αντίστοιχα, εξαρτώνται από τον όγκο και τη χαμηλή τιμή των κινεζικών αγαθών.

Αυτή η αλληλεξάρτηση λειτουργεί ως μηχανισμός συγκράτησης της σύγκρουσης – όχι λόγω εμπιστοσύνης, αλλά εξαιτίας του υψηλού κόστους της ρήξης.

Διττός μηχανισμός σταθεροποίησης

Η συμφωνία δεν είναι σύμβολο ειρήνης, αλλά εργαλείο διαχείρισης της έντασης.

Για τις ΗΠΑ, αποτελεί αναδίπλωση με όρους επιβολής. Για την Κίνα, ανάσα σε έναν αδιέξοδο οικονομικό πόλεμο.

Στο σταυροδρόμι containment και interdependence, οι δύο δυνάμεις επιλέγουν προς το παρόν τον δρόμο της ψυχρής συνύπαρξης με οικονομικά μέσα.

Η ιστορία θα δείξει αν πρόκειται για τακτική ανακωχή ή την απαρχή ενός νέου μοντέλου γεωπολιτικού ανταγωνισμού μέσω συνεργασίας.