«Η ανάγκη μας υποχρεώνει να πετύχουμε»: Ο Νίκος Δένδιας σκιαγραφεί το μέλλον της ελληνικής άμυνας

Ο Υπουργός Εθνικής Άμυνας, Νίκος Δένδιας, αναφέρθηκε εκτενώς στην ευρωπαϊκή άμυνα και τον καίριο ρόλο της ελληνικής αμυντικής βιομηχανίας, κατά την ομιλία του την Τετάρτη 11 Ιουνίου 2025. Η τοποθέτηση του κ. Δένδια πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο της πρώτης ημέρας του διήμερου συνεδρίου «Ελλάδα 2025-2030», που διοργανώνεται από τις εταιρείες Next is Now και Dome Consulting Firm, στο Συνεδριακό Κέντρο της Εθνικής Ασφαλιστικής.

Στην ομιλία του, ο Υπουργός παρουσίασε τη νέα στρατηγική προσέγγιση του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας, την «Ατζέντα 2030», και τόνισε την επιτακτική ανάγκη για ριζικές αλλαγές στον τρόπο λειτουργίας και αντίληψης των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων.

«Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, η γενική στάση των Ηνωμένων Πολιτειών για απομάκρυνση από το ευρωπαϊκό και μεσογειακό θέατρο, και οι πολλαπλές προκλήσεις σε διάφορες περιοχές του κόσμου, δημιουργούν ένα εκρηκτικό περιβάλλον.

»Απαιτείται η χώρα μας να έχει τη δυνατότητα να προστατεύσει την κυριαρχία και τα κυριαρχικά της δικαιώματα», υπογράμμισε ο κ. Δένδιας, προσθέτοντας ότι για να επιτευχθεί αυτό, «πρέπει καταρχήν, να αλλάξει η δομή και η αντίληψη των ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων».

Η νέα κουλτούρα της Άμυνας: «Ασπίδα του Αχιλλέα» και ΕΛΚΑΚ

Ο κ. Δένδιας αναφέρθηκε στη νέα δομή που υιοθετείται, συμπεριλαμβανομένων συγχωνεύσεων στρατοπέδων και μονάδων, τονίζοντας ωστόσο ότι το κυριότερο είναι η αλλαγή κουλτούρας.

«Η “Ασπίδα του Αχιλλέα” δεν είναι μόνο μια νέα προσέγγιση οπλικών συστημάτων με ολιστική διάσταση, είναι αυτή η νέα κουλτούρα», εξήγησε, αναφέροντας τα πέντε επίπεδα άμυνας, με το έκτο, δορυφορικό, να προστίθεται στο μέλλον.

Επικρίνοντας τις προηγούμενες δαπάνες στον τομέα της Άμυνας, ο Υπουργός σημείωσε πως τα περίπου 270 δισ. ευρώ που δαπανήθηκαν μέχρι το 2004, αν είχαν διατεθεί με τον ενδεδειγμένο τρόπο, θα μπορούσαν να είχαν δημιουργήσει μια ακμάζουσα αμυντική βιομηχανία.

Αναγνώρισε την αποτυχία του παρελθόντος, δηλώνοντας πως «δεν έχει έννοια να αποδώσουμε ευθύνες στον έναν ή στον άλλον», αλλά απαιτείται μια εθνική προσέγγιση και σύνταξη στα θέματα άμυνας.

Στο πλαίσιο αυτό, ο κ. Δένδιας ανέδειξε δύο βασικούς πυλώνες για την κινητροδότηση του οικοσυστήματος της αμυντικής βιομηχανίας: την ελληνική συμμετοχή στις αγορές μεγάλων πλατφορμών, με στόχο το 25% μεσοσταθμικά, και τη δημιουργία του Ελληνικού Κέντρου Αμυντικής Καινοτομίας (ΕΛΚΑΚ).

Αναφέρθηκε στην επιτυχία της υλοποίησης του 25% στην αγορά της τέταρτης φρεγάτας Belharra, η οποία θα φέρει στρατηγικά όπλα, όπως τους πυραύλους SCALP Naval.

Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στο ΕΛΚΑΚ, το οποίο, όπως επισήμανε, δεν αποτελεί ελληνική πρωτοτυπία, αλλά βασίζεται σε πρότυπα χωρών όπως το Ισραήλ, οι Ηνωμένες Πολιτείες και το Ηνωμένο Βασίλειο.

Το ΕΛΚΑΚ, αντί να προκηρύσσει διαγωνισμούς για αγορές προϊόντων, προκηρύσσει προβλήματα που θέτουν οι Ένοπλες Δυνάμεις, χρηματοδοτώντας την παραγωγή πρωτοτύπων.

Ο Υπουργός σημείωσε ότι το ΕΛΚΑΚ έχει ήδη στο ενεργητικό του μια μεγάλη επιτυχία, το σύστημα αντι-drone «ΚΕΝΤΑΥΡΟΣ», το οποίο δοκιμάστηκε στο Ανατολικό Αιγαίο και στην Ερυθρά Θάλασσα, με το κόστος του να είναι περίπου το μισό σε σχέση με αντίστοιχα συστήματα του εξωτερικού.

Εξέφρασε την αισιοδοξία του για την ανταπόκριση του ελληνικού οικοσυστήματος στην καινοτομία, αναφέροντας ότι σε πρόσκληση για απαντήσεις σχετικά με δύο τύπους αυτόνομων σκαφών (USV), παρουσιάστηκαν 31 ελληνικές προτάσεις, γεγονός που καταδεικνύει την ύπαρξη σημαντικού ανθρώπινου κεφαλαίου και δυνατοτήτων στη χώρα.

«Το οικοσύστημα υπάρχει, είναι εκεί και περιμένει να κινητροδοτηθεί, περιμένει την ευκαιρία», τόνισε, υπογραμμίζοντας τη σημασία της δημιουργίας υπεραξιών και εξαγώγιμων προϊόντων για την οικονομική ανάπτυξη της χώρας.

Κλείνοντας την ομιλία του, ο κ. Δένδιας παρομοίασε την προσπάθεια με την αγγλοσαξονική ρήση «the sky is the limit», τονίζοντας την ανάγκη για συστράτευση πίσω από αυτή τη νέα προσέγγιση.

Αναφέρθηκε επίσης σε συζήτηση με έναν φίλο του, πρώην επικεφαλής στρατιωτικών δυνάμεων φιλικής χώρας, ο οποίος του απάντησε ότι η επιτυχία οφείλεται στην «ανάγκη».

«Η ανάγκη για τη δική μας Πατρίδα είναι καταλυτικός παράγων που μας υποχρεώνει να πετύχουμε σε αυτό το εγχείρημα», κατέληξε.

Στην ομιλία του, ο Υπουργός Εθνικής υπογράμμισε:

«Αφού συγχαρώ εσάς, κύριε Χατζηνικολάου, για την εκδήλωση, νομίζω ότι είναι εξαιρετικά χρήσιμο, τουλάχιστον, να συζητάμε τα θέματα του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας.

»Γιατί είναι εξαιρετικά χρήσιμο; Γιατί θέλουμε να συζητηθεί, να διαδοθεί, η νέα προσέγγιση που ονομάζεται “Ατζέντα 2030”, αλλά και να μας υποδειχθούν τα λάθη που κάνουμε σε αυτή.

»Εάν κάνουμε μια γρήγορη, πολύ γρήγορη, πολύ σύντομη αναφορά στη διεθνή πραγματικότητα, νομίζω ότι ουδείς θα με κατηγορούσε ότι υπερβάλλω αν έλεγα ότι έχουν αλλάξει τα πάντα.

»Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, η γενική στάση των Ηνωμένων Πολιτειών, όχι μόνο της 2ης Διοίκησης Τραμπ, του “Τραμπ 2”, αλλά γενικά των Ηνωμένων Πολιτειών για την απομάκρυνση από το ευρωπαϊκό και το μεσογειακό θέατρο, και η εστίαση των Ηνωμένων Πολιτειών στο θέατρο του Ειρηνικού, όπως και οι πολλαπλές προκλήσεις στην Υποσαχάρια Αφρική, στη Μέση Ανατολή, παντού, στο Νότιο Καύκασο, δημιουργούν ένα εκρηκτικό περιβάλλον.

»Απαιτείται η χώρα μας να έχει τη δυνατότητα να προστατεύσει την κυριαρχία και τα κυριαρχικά της δικαιώματα.

»Για να το κάνει αυτό, ένα πράγμα είναι απολύτως απαραίτητο, να αλλάξουν όλα. Όπως θα έλεγε κάποιος Αγγλοσάξονας “easier said than done”.

»Πρέπει καταρχήν, να αλλάξει η δομή και η αντίληψη των ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων.

»Έχουμε κάνει μια καινούρια δομή, έχουμε προχωρήσει και θα προχωρήσουμε σε συγχωνεύσεις στρατοπέδων, μονάδων, σχηματισμών, αλλά το κυριότερο είναι να αλλάξουμε την κουλτούρα.

»Την κουλτούρα, τον τρόπο που αντιμετωπίζονται τα πράγματα.

»Η “Ασπίδα του Αχιλλέα” δεν είναι μόνο μια νέα προσέγγιση οπλικών συστημάτων με ολιστική διάσταση, είναι αυτή η νέα κουλτούρα.

»Η Άμυνα της χώρας τα περιλαμβάνει όλα: Τα πέντε επίπεδα της “Ασπίδας” και το έκτο παρεμπιπτόντως, το δορυφορικό, το οποίο ελπίζουμε ότι θα προστεθεί στο μέλλον.

»Τώρα, πώς το κάνουμε αυτό; Η χώρα έχει μακρά παράδοση να δαπανά για την Εθνική της Άμυνα. Όχι υπερβολικά ποσά, όπως λέγεται. Εάν δούμε το τι δαπανά η χώρα από την οποία προέρχεται η κύρια απειλή σε μας, η Τουρκία, η αναλογία μας περίπου είναι ένα προς εννιά με ένα προς δέκα.

»Όμως είχε δαπανήσει μέχρι το 2004 περίπου 270 δισ. ευρώ. Αυτά τα χρήματα ήταν αρκετά, εάν είχαν διατεθεί με τον ενδεδειγμένο ή τον πιο ορθό τρόπο, για να έχουμε μια ζώσα και ακμάζουσα αμυντική βιομηχανία. Έχουμε; Η απάντηση είναι βεβαίως όχι, δεν έχουμε.

»Άρα λοιπόν κάτι κάναμε λάθος και προσπαθούμε να διορθώσουμε αυτό που συνολικά κάναμε λάθος, διότι εδώ δεν έχει έννοια να αποδώσουμε ευθύνες στον έναν ή στον άλλον.

»Αν κάτι συμμερίζομαι απολύτως από αυτά που είπε προηγουμένως ο κ. Ανδρουλάκης, είναι ότι απαιτείται μια εθνική προσέγγιση, μια εθνική ταύτιση στα θέματα στα οποία χωρεί μεν διάλογος, αλλά πρέπει να υπάρχει εθνική σύνταξη πίσω από μία τελική απόφαση.

»Τι κάνουμε λοιπόν; Προσπαθούμε να κινητροδοτήσουμε αυτό το οικοσύστημα και το κάνουμε σε δύο επίπεδα.

»Το πρώτο, το οποίο είχε την καλοσύνη να αναγνωρίσει προηγουμένως η κα Πυργιώτη, είναι την ελληνική συμμετοχή ακόμα και στις αγορές από τις μεγάλες πλατφόρμες, το 25%.

»Η πρώτη μεγάλη επιτυχία ήταν η υλοποίησή του στη συζήτηση για την αγορά μίας τέταρτης φρεγάτας Belharra, η οποία θα προστεθεί στις άλλες τρεις. Ανοίγω παρένθεση, μίας φρεγάτας η οποία όπως και οι δυο προηγούμενες, όχι οι τρεις προηγούμενες, θα φέρει στρατηγικά όπλα. Δηλαδή πυραύλους τύπου Κρουζ, τη νέα γενιά του SCALP Naval. Είναι και αυτό στοιχείο της νέας αντιμετώπισης.

»Όμως, δεν είναι μόνο το 25% στις μεγάλες πλατφόρμες που είναι μεσοσταθμικό. Δεν ισχύει σε όλες.

»Θα ισχύει περισσότερο σε ορισμένες, πιθανόν σε άλλες δεν θα μπορέσουμε να φτάσουμε, αλλά έχουμε πει ότι μεσοσταθμικά θα είμαστε εκεί και ίσως και να το υπερβούμε.

»Η άλλη προσέγγισή μας για την οποία είμαι ευτυχής, τολμώ να πω υπερήφανος, είναι το ΕΛΚΑΚ. Το Ελληνικό Κέντρο Αμυντικής Καινοτομίας. Τι κάνει το ΕΛΚΑΚ;

»Δεν είναι ελληνική πρωτοτυπία, το έχουν ακολουθήσει χώρες πριν από εμάς. Το έχει ακολουθήσει το Ισραήλ, το έχουν ακολουθήσει οι Ηνωμένες Πολιτείες, το έχουν ακολουθήσει τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, το αντιγράφει η Σαουδική Αραβία. Το Ηνωμένο Βασίλειο το έχει ήδη.

»Το ΕΛΚΑΚ, όπως ο κύριος Παντελής Τζωρτζάκης που είναι εδώ εξήγησε, δεν προκηρύσσει διαγωνισμούς για αγορές προϊόντων.

»Προκηρύσσει προβλήματα τα οποία του δίνουν ως ερωτήματα οι Ένοπλες Δυνάμεις της χώρας.

»Η Διεύθυνση Καινοτομίας επίσης, ένα καινούργιο δημιούργημα των Ενόπλων Δυνάμεων της χώρας, προκηρύσσει ερωτήματα απέναντι σε αυτό το οικοσύστημα και περιμένει να πάρει απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα. Και να χρηματοδοτήσει επί τη βάσει των απαντήσεων την παραγωγή πρωτοτύπου από τα δυο διαφορετικά funds που έχει, εξαρτώμενα από το readiness level του καθενός από αυτά και από εκεί και πέρα οι Ένοπλες Δυνάμεις να ελέγξουν το πρωτότυπο, να δουν αν μας κάνει.

»Σε αυτή την περίπτωση, εμείς κρατάμε τα δικαιώματα στρατιωτικής χρήσης επειδή όλα αυτά σχεδόν είναι dual use, τα δικαιώματα πολιτικής χρήσης τα έχει η εταιρεία που τα παράγει.

»Και, επίσης, αυτό το οικοσύστημα δεν σας κρύβω ότι για εμάς έχει σημασία αν μετέχει και η Ελληνική Αεροπορική Βιομηχανία, της οποίας ανέλαβα κατά παράβαση κάθε πολιτικής συμβουλής που δέχτηκα από οποιοδήποτε φίλο μου μιλάει τουλάχιστον ελληνικά, την πολιτική ευθύνη.

»Όπως επίσης, και σε δεύτερο χρόνο, των Ελληνικών Αμυντικών Συστημάτων.

»Το ΕΛΚΑΚ έχει ήδη πιστωμένη μια μεγάλη επιτυχία. Η μεγάλη επιτυχία λέγεται ΚΕΝΤΑΥΡΟΣ. Το πρώτο αντί-drone ελληνικό σύστημα το οποίο δοκιμάστηκε στο Ανατολικό Αιγαίο και μετά πήγε και δοκιμάστηκε σε συνθήκες μάχης στην Ερυθρά Θάλασσα.

»Αλλά εγώ θα σας αναφέρω κάτι πιο αισιόδοξο ακόμη από αυτό. Τον ΚΕΝΤΑΥΡΟ θα τον αγοράσουμε πια για όλα τα ελληνικά πλοία. Το κόστος του είναι περίπου το μισό από το αν αγοράζαμε ένα όμοιο σύστημα από το εξωτερικό. Αλλά είναι ένα ελληνικό σύστημα.

»Το πιο αισιόδοξο είναι ότι προκηρύχθηκε ένα ερώτημα για το οποίο ζητήσαμε απαντήσεις για δυο τύπους USV, αυτόνομα κινούμενα στη θάλασσα, δύο διαφορετικών μεγεθών.

»Ανέμενα ότι θα εμφανιστούν πέντε-έξι ελληνικές προτάσεις. Εμφανίστηκαν 31 και μία καθυστερημένη. Δηλαδή 32 συνολικά.

»Τι μας λέει αυτό; Το οικοσύστημα υπάρχει, υπάρχει, είναι εκεί και περιμένει, περιμένει να κινητροδοτηθεί, περιμένει την ευκαιρία.

»Τα μυαλά είναι εκεί, οι άνθρωποι είναι εκεί, οι δυνατότητες είναι εκεί.

»Και οι δυνατότητες είναι ατέλειωτες, είτε από μεγάλες υπάρχουσες μονάδες, όπως τα ναυπηγεία, όπως οι όχι πολλές αλλά υπαρκτές μεγάλες βιομηχανίες μας, αλλά και οι πολλές μικρές καινοτόμες επιχειρήσεις με σημαντικό ανθρώπινο κεφάλαιο νέων ανθρώπων, ιδιαίτερα νέων πολλές φορές, που τους δίνεται η ευκαιρία να μείνουν στη χώρα και να δημιουργήσουν υπεραξίες και εξαγώγιμα προϊόντα.

»Διότι τελικά όλα αυτά έχουν έννοια αν μοχλεύσουν και οικονομική ανάπτυξη.

»Ο κύριος, πρωταρχικός παράγοντας ασφαλείας της χώρας είναι μια ισχυρή οικονομία.

»Και για να έχουμε μια ισχυρή οικονομία πρέπει να έχουμε ένα σοβαρό ισοζύγιο εξωτερικών πληρωμών.

»Ένα διαρκώς παθητικό ισοζύγιο εξωτερικών πληρωμών είναι κύριος παράγων ανασφάλειας για τη χώρα.

»Άλλες χώρες το κατάφεραν, μπορούμε και εμείς.

»Καταλήγω, γιατί προσεγγίζω, νομίζω, το όριο που έθεσα στην αρχική τοποθέτηση. Οι Αγγλοσάξονες λένε “the sky is the limit”. Οφείλουμε να πιστέψουμε ότι ο ουρανός είναι το όριο και ίσως και πέρα από αυτόν.

»Χρειάζεται, όμως, να στοιχηθούμε πίσω από μία προσέγγιση, που καταλαβαίνω ότι είναι νέα, καταλαβαίνω ότι εγείρει ερωτήματα, καταλαβαίνω ότι ούτε οι Ένοπλες Δυνάμεις, ούτε το πολιτικό σύστημα, ούτε η κοινωνία ήταν εθισμένες σε αυτό.

»Αλλά θα σας πω ένα παράδειγμα, μία απάντηση, μάλλον, την οποία μού έδωσε ένας φίλος μου, τώρα πλέον εκτός υπηρεσίας, τότε όμως ηγείτο των στρατιωτικών δυνάμεων μίας φιλικής σε εμάς χώρας. Τον ρώτησα: Πώς τα καταφέρατε; Και μου απάντησε με μία λέξη: Necessity, η ανάγκη.

»Η ανάγκη για τη δική μας Πατρίδα είναι καταλυτικός παράγων που μας υποχρεώνει να πετύχουμε σε αυτό το εγχείρημα.

»Σας ευχαριστώ πολύ».

Μετά την ομιλία του κ. Δένδια, ακολούθησε συζήτηση για την ευρωπαϊκή άμυνα και τον ρόλο της ελληνικής αμυντικής βιομηχανίας. Τη συζήτηση συντόνισε η δημοσιογράφος και συνιδρύτρια της Dome Consulting Firm, Μαριάννα Πυργιώτη.

Συμμετείχαν ο πρώην Υπουργός και Αντιπρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος των Ναυπηγείων Σκαραμαγκά, Μιλτιάδης Βαρβιτσιώτης, ο Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος της Ελληνικής Αεροπορικής Βιομηχανίας (ΕΑΒ), Αλέξανδρος Διακόπουλος, ο Διευθύνων Σύμβουλος της THEON SENSORS, Βασίλης Σαββαϊδης, ο Διευθύνων Σύμβουλος του Ελληνικού Κέντρου Αμυντικής Καινοτομίας (ΕΛΚΑΚ), Παντελής Τζωρτζάκης, και ο Διευθύνων Σύμβουλος της Netcompany South and East Europe & European Institutions (SEE & EUI), Αλέξανδρος Μάνος.