Washington Post: Συνεργασία Ισραήλ-Αραβικών κρατών όσο μαινόταν ο πόλεμος στη Γάζα

Τα αραβικά κράτη επέκτειναν τη συνεργασία με τον ισραηλινό στρατό, όπως δείχνουν διαρροές εγγράφων

Ακόμη και ενώ βασικά κράτη καταδίκαζαν τον πόλεμο στη Γάζα, αμερικανικά έγγραφα αποκαλύπτουν ότι αθόρυβα αύξησαν τη συνεργασία σε θέματα ασφαλείας με το Ισραήλ.

Αυτοί οι δεσμοί βρέθηκαν σε κρίση τον Σεπτέμβριο, αλλά τώρα θα μπορούσαν να διαδραματίσουν καθοριστικό ρόλο στην επίβλεψη της εκεχειρίας στη Γάζα.

Ακόμη και ενώ βασικά αραβικά κράτη καταδίκαζαν τον πόλεμο στη Λωρίδα της Γάζας, αθόρυβα επέκτειναν τη συνεργασία σε στρατιωτικά θέματα με τον ισραηλινό στρατό, όπως αποκαλύπτουν διαρροές αμερικανικών εγγράφων.

Αυτοί οι στρατιωτικοί δεσμοί βρέθηκαν σε κρίση μετά την ισραηλινή αεροπορική επίθεση του Σεπτεμβρίου στο Κατάρ, αλλά τώρα θα μπορούσαν να διαδραματίσουν καθοριστικό ρόλο στην επίβλεψη της νεοσύστατης εκεχειρίας στη Γάζα.

Τα τελευταία τρία χρόνια, με τη διευκόλυνση των Ηνωμένων Πολιτειών, ανώτατοι στρατιωτικοί αξιωματούχοι από το Ισραήλ και έξι αραβικές χώρες συγκεντρώθηκαν για συναντήσεις σχεδιασμού στο Μπαχρέιν, την Αίγυπτο, την Ιορδανία και το Κατάρ.

Το Ισραήλ και η Χαμάς συμφώνησαν την Τετάρτη στην πρώτη φάση ενός πλαισίου ειρήνης που θα οδηγήσει στην απελευθέρωση όλων των ομήρων που κρατούνται από τη Χαμάς και σε μερική απόσυρση των Ισραηλινών από τη Γάζα.

Αμερικανοί αξιωματούχοι ανακοίνωσαν την Πέμπτη ότι 200 Αμερικανοί στρατιώτες θα σταλούν στο Ισραήλ για να παρέχουν υποστήριξη στη συμφωνία εκεχειρίας και θα ενωθούν με στρατιώτες από αρκετές από τις αραβικές χώρες που συμμετείχαν σε αυτή την μακροχρόνια συνεργασία σε θέματα ασφαλείας.

Ακόμη και πριν από αυτή την ανακοίνωση, οι αραβικές χώρες που εμπλέκονται σε αυτή τη συνεργασία ασφαλείας είχαν σηματοδοτήσει την υποστήριξή τους στο 20-σημειακό σχέδιο του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ για τον τερματισμό του πολέμου στη Γάζα.

Το σχέδιο καλεί τα αραβικά κράτη να συμμετάσχουν στην ανάπτυξη μιας διεθνούς δύναμης στη Γάζα που θα εκπαιδεύσει μια νέα παλαιστινιακή αστυνομική δύναμη στην περιοχή.

Σε κοινή δήλωση, πέντε από τις έξι αραβικές χώρες δήλωσαν ότι υποστηρίζουν τη δημιουργία ενός μηχανισμού που «εγγυάται την ασφάλεια όλων των πλευρών», αλλά έχουν αποφύγει να δεσμευτούν δημόσια για την ανάπτυξη στρατιωτικών δυνάμεων.

Το Κατάρ, του οποίου η πρωτεύουσα επλήγη στις 9 Σεπτεμβρίου από ισραηλινούς πυραύλους που στόχευαν ηγέτες της Χαμάς, ήταν μία από τις χώρες που αθόρυβα ενίσχυσαν τους δεσμούς με τον ισραηλινό στρατό.

Τα έγγραφα δείχνουν ότι τον Μάιο του 2024, ανώτατοι Ισραηλινοί και Άραβες στρατιωτικοί αξιωματούχοι συγκεντρώθηκαν στη Βάση Αλ Ουντέιντ, μια σημαντική αμερικανική στρατιωτική εγκατάσταση στο Κατάρ.

Ένα έγγραφο σχεδιασμού για την εκδήλωση, γραμμένο δύο ημέρες πριν από την έναρξή της, δείχνει ότι η ισραηλινή αντιπροσωπεία είχε προγραμματιστεί να πετάξει απευθείας στη βάση, παρακάμπτοντας τα πολιτικά σημεία εισόδου του Κατάρ που θα μπορούσαν να κινδυνεύσουν με δημόσια έκθεση.

Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου ζήτησε συγγνώμη από το Κατάρ στις 29 Σεπτεμβρίου για την επίθεση, μετά από προτροπή της κυβέρνησης Τραμπ, και δεσμεύτηκε να μην πραγματοποιήσει τέτοιες επιθέσεις στο μέλλον.

Τα έγγραφα δείχνουν ότι η απειλή από το Ιράν ήταν η κινητήρια δύναμη πίσω από τους στενότερους δεσμούς, οι οποίοι έχουν καλλιεργηθεί από την Κεντρική Διοίκηση του αμερικανικού στρατού, γνωστή ως «Σεντκόμ» [Centcom].

Ένα έγγραφο περιγράφει το Ιράν και τις συμμαχικές πολιτοφυλακές του ως «Άξονα του Κακού», ενώ ένα άλλο περιλαμβάνει χάρτη με πυραύλους υπερτιθέμενους πάνω στη Γάζα και την Υεμένη, όπου σύμμαχοι του Ιράν κατέχουν εξουσία.

Πέντε παρουσιάσεις PowerPoint της «Σεντκόμ», που αποκτήθηκαν από τη Διεθνή Κοινοπραξία Ερευνητικών Δημοσιογράφων και εξετάστηκαν από την Washington Post, περιγράφουν λεπτομερώς τη δημιουργία αυτού που ο αμερικανικός στρατός αποκαλεί «Περιφερειακή Δομή Ασφαλείας».

Εκτός από το Ισραήλ και το Κατάρ, η δομή περιλαμβάνει το Μπαχρέιν, την Αίγυπτο, την Ιορδανία, τη Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα.

Τα έγγραφα αναφέρονται στο Κουβέιτ και το Ομάν ως «δυνητικούς εταίρους» που ενημερώθηκαν για όλες τις συναντήσεις.

Οι παρουσιάσεις είναι χαρακτηρισμένες ως μη απόρρητες και διανεμήθηκαν στους εταίρους της δομής, και σε ορισμένες περιπτώσεις επίσης στη συμμαχία πληροφοριών «Πέντε Μάτια» που περιλαμβάνει την Αυστραλία, τον Καναδά, τη Νέα Ζηλανδία, τη Βρετανία και τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Συντάχθηκαν μεταξύ 2022 και 2025, πριν και μετά την έναρξη του πολέμου του Ισραήλ στη Γάζα τον Οκτώβριο του 2023.

Η Κοινοπραξία Ερευνητικών Δημοσιογράφων και η Post επαλήθευσαν την αυθεντικότητα των εγγράφων διασταυρώνοντας βασικές λεπτομέρειες με επίσημα αρχεία του Υπουργείου Άμυνας, αρχειοθετημένα στρατιωτικά έγγραφα και άλλες ανοιχτές πηγές.

Οι ημερομηνίες και οι τοποθεσίες δημοσιευμένων στρατιωτικών ασκήσεων και συναντήσεων ταίριαζαν με επίσημες ανακοινώσεις του αμερικανικού στρατού, και τα ονόματα, οι βαθμοί και οι θέσεις Αμερικανών και ξένων στρατιωτικών αξιωματούχων συνέπιπταν με δημόσια αρχεία.

Αξιωματούχοι της «Σεντκόμ» αρνήθηκαν να σχολιάσουν για αυτό το άρθρο. Το Ισραήλ και οι έξι αραβικές χώρες που αποτελούν μέρος της δομής δεν απάντησαν σε αιτήματα για σχόλια.

Μια συγκεκριμένη συνάντηση, τον Ιανουάριο στο Φορτ Κάμπελ του Στρατού στο Κεντάκι, περίπου μια ώρα οδήγησης από το Νάσβιλ, περιλάμβανε συνεδρίες όπου αμερικανικές δυνάμεις εκπαίδευσαν εταίρους στον εντοπισμό και εξουδετέρωση απειλών από υπόγειες σήραγγες – ένα βασικό εργαλείο που χρησιμοποιεί η Χαμάς εναντίον του ισραηλινού στρατού στη Λωρίδα της Γάζας.

Ένα άλλο έγγραφο περιγράφει εταίρους από έξι χώρες που συμμετείχαν σε εκπαίδευση για την καταστροφή υπόγειων σηράγγων, αλλά δεν κατονομάζει τις χώρες.

Προσωπικό της «Σεντκόμ» ηγήθηκε επίσης συναντήσεων σχεδιασμού για την έναρξη επιχειρήσεων πληροφοριών με στόχο την αντιμετώπιση της αφήγησης του Ιράν ότι είναι ο περιφερειακός προστάτης των Παλαιστινίων και, σύμφωνα με έγγραφο του 2025, για να «προωθήσουν [μια] αφήγηση εταίρων για περιφερειακή ευημερία και συνεργασία».

Ακόμη και ενώ η συνεργασία σε θέματα ασφαλείας με το Ισραήλ επεκτεινόταν πίσω από κλειστές πόρτες, άραβες ηγέτες καταδίκαζαν τον πόλεμο του στη Γάζα.

Οι ηγέτες της Αιγύπτου, της Ιορδανίας, του Κατάρ και της Σαουδικής Αραβίας δήλωσαν ότι η ισραηλινή εκστρατεία ισοδυναμεί με γενοκτονία.

Οι ηγέτες του Κατάρ έχουν εκδώσει μερικές από τις πιο σφοδρές καταδίκες: Στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ τον Σεπτέμβριο, ο εμίρης του Κατάρ χαρακτήρισε τη σύγκρουση «γενοκτονικό πόλεμο εναντίον του παλαιστινιακού λαού» και κατηγόρησε το Ισραήλ ότι είναι «ένα κράτος εχθρικό προς το περιβάλλον του, συνένοχο στην οικοδόμηση ενός συστήματος απαρτχάιντ».

Το Σαουδικό Υπουργείο Εξωτερικών καταδίκασε το Ισραήλ τον Αύγουστο για αυτό που περιέγραψε ως «λιμοκτονία» και «εθνοκάθαρση» των Παλαιστινίων.

Σε μια αναφορά στις πολιτικές ευαισθησίες, τα έγγραφα δηλώνουν ότι η συνεργασία «δεν σχηματίζει νέα συμμαχία» και ότι όλες οι συναντήσεις θα διεξάγονται «εμπιστευτικά».

Ο Εμίλ Χοκαγέμ, διευθυντής περιφερειακής ασφαλείας στο Διεθνές Ινστιτούτο Στρατηγικών Μελετών, ένα think tank, δήλωσε ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες εδώ και καιρό ελπίζουν ότι η στρατιωτική συνεργασία θα φέρει πολιτική ομαλοποίηση μεταξύ του Ισραήλ και των αραβικών κρατών.

Ωστόσο, ενώ η αθόρυβη εργασία με τους στρατιωτικούς ηγέτες των χωρών μπορεί να αποφύγει δύσκολες πολιτικές συζητήσεις, αυτή η προσέγγιση επίσης «συγκαλύπτει ή κρύβει την πραγματικότητα» των εντάσεων μεταξύ των πλευρών, είπε.

Αυτές οι εντάσεις, δήλωσε ο Χοκαγέμ, εμφανίστηκαν πλήρως μετά την ισραηλινή επίθεση στο Κατάρ.

«Ένα βασικό μέλος της αμερικανικής προσπάθειας επιτέθηκε σε ένα άλλο, με την Αμερική να φαίνεται αδιάφορη, συνένοχη ή τυφλή», είπε.

«Η προκύπτουσα δυσπιστία θα σημαδέψει τις αμερικανικές προσπάθειες για χρόνια».

Μια αθόρυβη συνεργασία

Αμερικανοί στρατιωτικοί αξιωματούχοι έχουν δημόσια αναγνωρίσει την ύπαρξη της συνεργασίας, αλλά δεν έχουν μιλήσει για την έκταση της ισραηλινο-αραβικής συνεργασίας σε αυτές τις προσπάθειες.

Το 2022, ο στρατηγός Κένεθ «Φρανκ» ΜακΚένζι, τότε διοικητής της «Σεντκόμ», περιέγραψε τη συνεργασία σε κατάθεση στο Κογκρέσο ως προσπάθεια «χτισμένη πάνω στη δυναμική των Συμφωνιών του Αβραάμ», της συμφωνίας που καθιέρωσε διπλωματικές σχέσεις μεταξύ του Ισραήλ και του Μαρόκου, των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων και του Μπαχρέιν.

Τα έγγραφα δείχνουν πώς το κεντρικό κομμάτι της δομής, ένα σχέδιο αεράμυνας για την καταπολέμηση των πυραύλων και των drones του Ιράν, πέρασε από τη θεωρία στην πράξη τα τελευταία τρία χρόνια.

Το Ισραήλ και οι αραβικές χώρες υπέγραψαν το σχέδιο σε συνέδριο ασφαλείας το 2022, συμφωνώντας να συντονίσουν στρατιωτικές ασκήσεις και να προμηθευτούν τον εξοπλισμό για να το κάνουν εφικτό.

Μέχρι το 2024, η «Σεντκόμ» συνέδεσε επιτυχώς πολλά από τα κράτη-εταίρους με τα συστήματά της, σύμφωνα με τα διαρρεύσαντα έγγραφα, επιτρέποντάς τους να παρέχουν δεδομένα ραντάρ και αισθητήρων στον αμερικανικό στρατό και, με τη σειρά τους, να βλέπουν τα συνδυασμένα δεδομένα των εταίρων.

Ένα έγγραφο ενημέρωσης ανέφερε ότι έξι από τις επτά χώρες-εταίρους λάμβαναν μερική εικόνα αέρος της περιοχής μέσω συστημάτων του Υπουργείου Άμυνας, και ότι δύο χώρες μοιράζονταν τα δικά τους δεδομένα ραντάρ μέσω μιας μοίρας της Αμερικανικής Πολεμικής Αεροπορίας.

Οι χώρες-εταίροι ενσωματώνονταν επίσης σε ένα ασφαλές σύστημα συνομιλίας που διευθύνεται από τις ΗΠΑ, ώστε να μπορούν να επικοινωνούν μεταξύ τους και με τον αμερικανικό στρατό.

Το σύστημα αεράμυνας, ωστόσο, δεν έκανε τίποτα για να προστατεύσει το Κατάρ από την ισραηλινή επίθεση της 9ης Σεπτεμβρίου στην πρωτεύουσά του.

Τα αμερικανικά δορυφορικά και ραντάρ συστήματα δεν παρείχαν έγκαιρη προειδοποίηση για την επίθεση, δήλωσε στους δημοσιογράφους ο υποστράτηγος της Αμερικανικής Πολεμικής Αεροπορίας Ντέρεκ Φρανς, επειδή αυτά τα συστήματα «συνήθως εστιάζονται στο Ιράν και σε άλλες [περιοχές] από όπου αναμένουμε επίθεση».

Το Κατάρ δήλωσε ότι και τα δικά του συστήματα ραντάρ απέτυχαν να ανιχνεύσουν τις εκτοξεύσεις πυραύλων από ισραηλινά μαχητικά αεροσκάφη.

Ενώ το Κατάρ και η Σαουδική Αραβία δεν έχουν επίσημες διπλωματικές σχέσεις με το Ισραήλ, τα έγγραφα της «Σεντκόμ» δείχνουν τον σημαντικό ρόλο πίσω από τα παρασκήνια που έπαιξαν και τα δύο ισχυρά κράτη του Κόλπου σε αυτή τη νεοσύστατη συνεργασία.

Το συνέδριο ασφαλείας του Μαΐου 2024 στη Βάση Αλ Ουντέιντ υπογράμμισε την αυξημένη συνεργασία, με Ισραηλινούς αξιωματούχους να διεξάγουν διμερείς συζητήσεις με εκπροσώπους από καθεμιά από τις παρευρισκόμενες αραβικές χώρες.

Το συνέδριο επίσης τόνισε τις διπλωματικές ευαισθησίες που είναι εγγενείς σε αυτές τις συγκεντρώσεις.

Μια επικεφαλίδα που έγραφε «ΔΕΝ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΚΑΝΕΤΕ» ενημέρωνε τους συμμετέχοντες ότι δεν πρέπει να τραβήξουν φωτογραφίες ή να δώσουν πρόσβαση στα Μέσα Ενημέρωσης.

Μια έντονη σημείωση πάνω από το πρόγραμμα υπενθύμιζε στο προσωπικό περιορισμούς στη μαγειρική για Εβραίους και Μουσουλμάνους συμμετέχοντες: «Χωρίς χοιρινό / οστρακοειδή».

Η Σαουδική Αραβία έπαιξε ενεργό ρόλο σε αυτή τη συνεργασία, μοιραζόμενη πληροφορίες με το Ισραήλ και αραβικούς εταίρους σε ευρύ φάσμα θεμάτων ασφαλείας.

Σε συνάντηση του 2025, ένας Σαουδάραβας αξιωματούχος και ένας Αμερικανός αξιωματούχος πληροφοριών παρείχαν «επισκόπηση πληροφοριών» στους εταίρους σχετικά με πολιτικές εξελίξεις στη Συρία, συμπεριλαμβανομένου του ρόλου που έπαιξαν η Ρωσία, η Τουρκία και οι κουρδικές δυνάμεις στη χώρα.

Η ενημέρωση κάλυψε επίσης τις απειλές από την υποστηριζόμενη από το Ιράν μαχητική παράταξη των Χούτι στην Υεμένη και τις επιχειρήσεις του Ισλαμικού Κράτους στη Συρία και το Ιράκ.

Οι στρατιωτικοί σχεδιαστές της «Σεντκόμ» εργάζονται για να καλλιεργήσουν στενότερους δεσμούς μεταξύ του Ισραήλ και των αραβικών κρατών τα επόμενα χρόνια.

Ένα έγγραφο ενημέρωσης του 2024 οραματίστηκε τη δημιουργία ενός «Συνδυασμένου Κέντρου Κυβερνοασφάλειας Μέσης Ανατολής» μέχρι το τέλος του 2026 για να λειτουργήσει ως έδρα για εκπαίδευση και ασκήσεις σε αμυντικές κυβερνοεπιχειρήσεις.

Ένα άλλο έγγραφο υποστήριξε τη δημιουργία ενός «Κέντρου Σύντηξης Πληροφοριών» για εταίρους ώστε να «σχεδιάζουν, εκτελούν και αξιολογούν επιχειρήσεις στο περιβάλλον πληροφοριών γρήγορα».

Ένας πρώην Αμερικανός αξιωματούχος άμυνας, μιλώντας ανώνυμα για να συζητήσει ευαίσθητα στρατιωτικά ζητήματα, δήλωσε ότι αυτές οι εμπλοκές αντανακλούσαν τους πραγματιστικούς δεσμούς των αραβικών κρατών του Κόλπου με το Ισραήλ – και τον σεβασμό τους για την στρατιωτική του ισχύ.

«Όλοι φαίνονται να πιστεύουν ότι οι Ισραηλινοί μπορούν να κάνουν ό,τι θέλουν, όποτε θέλουν, χωρίς ανίχνευση», είπε ο πρώην αξιωματούχος.

Το Ισραήλ και η Χαμάς φαίνεται να έχουν συμφωνήσει μόνο στις αρχικές φάσεις μιας ειρηνευτικής συμφωνίας, αφήνοντας άλυτα ευρύτερα ερωτήματα για το πώς θα κυβερνηθεί η Γάζα.

Αναλυτές ασφαλείας δήλωσαν ότι τα κράτη του Κόλπου θα μπορούσαν να παρέχουν οικονομική και διπλωματική υποστήριξη σε μια διεθνή δύναμη στη Γάζα, αλλά πιθανότατα θα απέχουν από το να δεσμεύσουν τις δικές τους στρατιωτικές δυνάμεις σε αυτή την περίπλοκη και επικίνδυνη αποστολή.

«Υπάρχει μεγάλη ανησυχία στα κράτη του Κόλπου για το τι θα κάνει ένα αχαλίνωτο Ισραήλ», δήλωσε ο Τόμας Ζουνό, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Οτάβα του οποίου η εργασία εστιάζει σε ζητήματα ασφαλείας της Μέσης Ανατολής.

«Αλλά ταυτόχρονα, εξαρτώνται από τις ΗΠΑ ως εγγυητή της ασφάλειάς τους… και ανησυχούν επίσης πολύ για το Ιράν».

Η Washington Post και η Διεθνής Κοινοπραξία Ερευνητικών Δημοσιογράφων συνεργάστηκαν σε αυτό το ρεπορτάζ. Συνέβαλε ο Νταν Λαμόθ.