Καύσωνας: Τι είναι η θερμική εξάντληση – Συμπτώματα και τρόποι αντιμετώπισης

Από τη Δευτέρα 21 Ιουλίου έως το Σάββατο 26 Ιουλίου, η Ελλάδα θα βρεθεί στο έλεος ενός έντονου κύματος καύσωνα, σύμφωνα με τις προβλέψεις των μετεωρολόγων.

Οι θερμοκρασίες αναμένεται να κορυφωθούν από την Τρίτη έως την Παρασκευή, φτάνοντας τοπικά τους 42 με 43 βαθμούς Κελσίου.

Υπό αυτές τις ακραίες καιρικές συνθήκες, ο κίνδυνος θερμικής εξάντλησης αυξάνεται δραματικά.

Πρόκειται για μια σοβαρή κατάσταση που δεν πρέπει να υποτιμηθεί, καθώς μπορεί να εξελιχθεί σε θερμοπληξία, η οποία θέτει τη ζωή σε κίνδυνο.

Τι είναι η θερμική εξάντληση;

Η θερμική εξάντληση αποτελεί τη συχνότερη μορφή θερμικής νόσου.

Εμφανίζεται όταν το σώμα υπερφορτώνεται, π.χ. από εργασία ή άσκηση σε υψηλές θερμοκρασίες, και αδυνατεί να ψυχθεί επαρκώς.

Η εσωτερική θερμοκρασία του σώματος ανεβαίνει, συνήθως μεταξύ 38,3°C και 40°C, συνοδευόμενη από συμπτώματα όπως έντονη εφίδρωση, ζαλάδα, ναυτία και πονοκέφαλος.

Σύμφωνα με ειδικούς, αν δεν αντιμετωπιστεί εγκαίρως, η θερμική εξάντληση μπορεί να οδηγήσει σε θερμοπληξία, μια δυνητικά θανατηφόρα κατάσταση.

Στη θερμοπληξία, παρατηρούνται σημάδια όπως σύγχυση, επιθετικότητα ή δυσκολία στην ομιλία, ενώ η θερμοκρασία του σώματος υπερβαίνει τους 40°C.

Συμπτώματα θερμικής εξάντλησης

Εάν εμφανιστούν τα παρακάτω συμπτώματα, αναζητήστε άμεσα ιατρική βοήθεια:

◾Έντονη εφίδρωση

◾Κρύο και υγρό δέρμα

◾Μυϊκές κράμπες

◾Πονοκέφαλος

◾Ζαλάδα

◾Αίσθημα κόπωσης ή αδυναμίας

◾Έντονη δίψα

◾Ναυτία ή εμετός

◾Γρήγορος καρδιακός ρυθμός

◾Αδύναμος και ταχύς σφυγμός

◾Βαθιά και γρήγορη αναπνοή

◾Αυξημένη θερμοκρασία σώματος (38,3°C έως 40°C)

Ένα πρώιμο σύμπτωμα είναι οι μυϊκές κράμπες, δηλαδή ακούσιο σφίξιμο των μυών, κυρίως στα άκρα ή την κοιλιά.

Σε αυτή την περίπτωση, μετακινηθείτε σε δροσερό μέρος, καταναλώστε υγρά με ηλεκτρολύτες και ξεκουραστείτε για τουλάχιστον δύο ημέρες πριν επιστρέψετε σε έντονη δραστηριότητα.

Αιτίες και παράγοντες κινδύνου

Η θερμική εξάντληση προκύπτει από υπερβολική απώλεια υγρών και νατρίου μέσω της εφίδρωσης, ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια έντονης φυσικής δραστηριότητας σε ζεστό περιβάλλον.

Παράγοντες κινδύνου περιλαμβάνουν:

◾Εργασία σε εξωτερικούς χώρους υπό συνθήκες ζέστης και υγρασίας

◾Άσκηση ή αθλητικές δραστηριότητες σε υψηλές θερμοκρασίες

◾Έντονη σωματική προσπάθεια χωρίς σταδιακή προσαρμογή στη ζέστη

◾Χρήση βαριού εξοπλισμού ή προστατευτικής ενδυμασίας

◾Ηλικία άνω των 65 ετών σε συνδυασμό με σωματική κόπωση στη ζέστη

Τι συμβαίνει στο σώμα

Το σώμα αδυνατεί να ρυθμίσει τη θερμοκρασία του. Αν και η θερμοκρασία ανεβαίνει σε υψηλά επίπεδα, παραμένει κάτω από 40°C, σε αντίθεση με τη θερμοπληξία.

Δεν παρατηρείται διαταραχή της νοητικής κατάστασης, αν και μπορεί να εμφανιστεί στιγμιαία σύγχυση που υποχωρεί γρήγορα.

Η αφυδάτωση διαταράσσει τις συγκεντρώσεις ηλεκτρολυτών, όπως το νάτριο, το κάλιο και το ασβέστιο, επηρεάζοντας τη λειτουργία της καρδιάς, των μυών και του νευρικού συστήματος.

Η υπερθερμία προκαλεί κυτταρική βλάβη, φλεγμονώδεις αντιδράσεις, πτώση της αρτηριακής πίεσης, κατακράτηση υγρών και μικροκυκλοφορικές διαταραχές.

Αυτό περιορίζει την παροχή οξυγόνου σε όργανα όπως ο εγκέφαλος, η καρδιά και οι νεφροί, προκαλώντας ισχαιμικές βλάβες.

Καρδιαγγειακά προβλήματα (π.χ. οξύ έμφραγμα), αναπνευστικές κρίσεις (άσθμα, ΧΑΠ) και νεφρική δυσλειτουργία επιδεινώνονται σημαντικά λόγω αφυδάτωσης και ηλεκτρολυτικών διαταραχών.

Ευπαθείς ομάδες

Ορισμένες πληθυσμιακές ομάδες είναι ιδιαίτερα ευάλωτες:

Ηλικιωμένοι: Έχουν μειωμένη ικανότητα θερμορύθμισης, συχνά υποφέρουν από χρόνιες παθήσεις και μπορεί να έχουν περιορισμένη πρόσληψη υγρών.

Βρέφη και νήπια: Οι μηχανισμοί θερμορύθμισης δεν είναι πλήρως ανεπτυγμένοι, καθιστώντας τα ιδιαίτερα ευάλωτα.

Άτομα με χρόνιες παθήσεις: Καρδιοπαθείς, νεφροπαθείς ή ασθενείς με αναπνευστικά ή νευρολογικά προβλήματα κινδυνεύουν περισσότερο από επιπλοκές.

Άτομα με ψυχιατρικές παθήσεις: Τα φάρμακα που λαμβάνουν, όπως τα αντιψυχωσικά, επηρεάζουν τη θερμορύθμιση, ενώ η αντίληψη του κινδύνου μπορεί να είναι μειωμένη.

Εργαζόμενοι σε εξωτερικούς χώρους και αθλητές: Η έντονη δραστηριότητα σε συνθήκες ζέστης αυξάνει τον κίνδυνο αφυδάτωσης και θερμικής εξάντλησης.

Διάγνωση και αντιμετώπιση

Η διάγνωση βασίζεται στην αξιολόγηση των συμπτωμάτων και τη μέτρηση ζωτικών σημείων από επαγγελματίες υγείας. Σε σοβαρές περιπτώσεις, απαιτείται νοσοκομειακή περίθαλψη.

Άμεση αντιμετώπιση:

◾Καλέστε για ιατρική βοήθεια.

◾Μετακινηθείτε σε σκιερό ή δροσερό μέρος.

◾Αφαιρέστε περιττά ρούχα.

◾Ξαπλώστε με τα πόδια ελαφρώς υψωμένα.

◾Χρησιμοποιήστε δροσερές πετσέτες ή βρεγμένα ρούχα.

◾Πιείτε νερό ή υγρά με ηλεκτρολύτες (εκτός αν υπάρχει υποψία θερμοπληξίας – περιμένετε βοήθεια).

◾Οι διασώστες μπορεί να εφαρμόσουν τεχνικές ταχείας ψύξης ή ενδοφλέβια ενυδάτωση, ελέγχοντας για σημάδια θερμοπληξίας.

Ανάρρωση και πρόληψη

Η ανάρρωση διαρκεί συνήθως 1-2 ημέρες, ανάλογα με τη σοβαρότητα και την έγκαιρη παρέμβαση.

Απαιτείται ξεκούραση και ενυδάτωση για τουλάχιστον 48 ώρες πριν την επιστροφή σε κανονικές δραστηριότητες.

Εάν ανήκετε σε ευπαθή ομάδα, παρακολουθείτε την κατάστασή σας κατά τη διάρκεια του καύσωνα.

Η έγκαιρη αναγνώριση συμπτωμάτων όπως ζαλάδα ή κόπωση μπορεί να αποτρέψει την επιδείνωση. Συμβουλευτείτε τον γιατρό σας για:

◾Ποιες δραστηριότητες να αποφύγετε.

◾Πόσο νερό να πίνετε καθημερινά.

◾Πώς να εξασφαλίσετε επαρκή πρόσληψη ηλεκτρολυτών.

◾Πρακτικές συμβουλές πρόληψης

◾Διατηρείτε το σώμα σας ενυδατωμένο, πίνοντας περισσότερα υγρά και καταναλώνοντας τρόφιμα πλούσια σε νερό και ηλεκτρολύτες.

◾Περιορίστε τη σωματική δραστηριότητα στη ζέστη, προτιμώντας τις πρωινές ώρες.

◾Προσαρμοστείτε σταδιακά στη ζέστη, ιδιαίτερα αν αθλείστε ή ταξιδεύετε σε θερμά κλίματα.

◾Παραμείνετε σε σκιερά ή κλιματιζόμενα μέρη κατά τις πιο ζεστές ώρες.

◾Φορέστε ελαφριά, φαρδιά ρούχα που επιτρέπουν την εξάτμιση του ιδρώτα.

Προστασία παιδιών και εφήβων

Για παιδιά που ασχολούνται με αθλήματα, εξασφαλίστε μέτρα πρόληψης, όπως τακτικά διαλείμματα για ενυδάτωση και ξεκούραση.

Ενημερώστε τα για τα συμπτώματα της θερμικής εξάντλησης και τη σημασία της έγκαιρης αντίδρασης, ακόμα κι αν αισθάνονται καλά.

Προσοχή: Μην υποτιμάτε τη θερμική εξάντληση

Η θερμική εξάντληση δεν είναι απλή κούραση, αλλά σοβαρό σήμα κινδύνου. Η διακοπή κάθε δραστηριότητας μόλις εμφανιστούν συμπτώματα αποτελεί πράξη αυτοπροστασίας.

Μην υπερεκτιμάτε τις αντοχές σας – η θερμική εξάντληση μπορεί να πλήξει οποιονδήποτε, ανεξαρτήτως φυσικής κατάστασης.

Η πρόληψη και η άμεση αντίδραση μπορούν να σώσουν ζωές.