Επιστημονική επανάσταση: Νέα γονιδιακή θεραπεία εξαφανίζει επιθετικές μορφές λευχαιμίας

Μια θεραπεία που μέχρι πρότινος ανήκε στη σφαίρα της επιστημονικής φαντασίας κατάφερε να αναστρέψει επιθετικές και ανίατες μορφές καρκίνου του αίματος σε ορισμένους ασθενείς, σύμφωνα με πρόσφατες ανακοινώσεις των θεράποντων ιατρών.

Η πρωτοποριακή μέθοδος βασίζεται στην ακριβή επεξεργασία του DNA των λευκών αιμοσφαιρίων, μετατρέποντάς τα σε ένα «ζωντανό φάρμακο» που στοχεύει με ακρίβεια τα καρκινικά κύτταρα.

Το πρώτο παιδί που υποβλήθηκε επιτυχώς στη θεραπεία, η περίπτωση του οποίου παρουσιάστηκε το 2022, παραμένει ελεύθερο νόσου και πλέον ονειρεύεται να γίνει επιστήμονας στην έρευνα για τον καρκίνο.

Εντυπωσιακά ποσοστά ύφεσης

Σήμερα, άλλα οκτώ παιδιά και δύο ενήλικες, που έπασχαν από Τ-λεμφοβλαστική οξεία λεμφοβλαστική λευχαιμία, έχουν λάβει την ίδια θεραπεία.

Σχεδόν τα δύο τρίτα (64%) των ασθενών αυτών βρίσκονται σε ύφεση.

Τα Τ-κύτταρα, που φυσιολογικά λειτουργούν ως οι «φρουροί» του οργανισμού, στην περίπτωση αυτής της λευχαιμίας μετατρέπονται σε ανεξέλεγκτα πολλαπλασιαζόμενα καρκινικά κύτταρα.

Όπως αναφέρει το BBC, για τους συμμετέχοντες στη μελέτη, τόσο η χημειοθεραπεία όσο και οι μεταμοσχεύσεις μυελού των οστών είχαν αποτύχει, αφήνοντας ως μόνη επιλογή την παρηγορητική φροντίδα.

Η ιστορία της Αλίσα Τάπλεϊ

Η 16χρονη Αλίσα Τάπλεϊ (Alyssa Tapley) από το Λέστερ, η πρώτη ασθενής παγκοσμίως που έλαβε τη θεραπεία στο Νοσοκομείο Γκρέιτ Όρμοντ Στριτ (Great Ormond Street Hospital), θυμάται ότι πίστευε πως δεν θα προλάβαινε να μεγαλώσει.

Τρία χρόνια μετά την επαναστατική θεραπεία, η οποία προϋπέθετε την πλήρη εξάλειψη και επαναδημιουργία του ανοσοποιητικού της συστήματος, η Αλίσα ζει κανονικά, παρακολουθεί μαθήματα, ονειρεύεται να αρχίσει μαθήματα οδήγησης και παραμένει απαλλαγμένη από τον καρκίνο, κάνοντας μόνο ετήσιους ελέγχους.

Στοχεύει να ασχοληθεί με τις βιοϊατρικές επιστήμες και την έρευνα για τους καρκίνους του αίματος.

Πώς λειτουργεί η τεχνική «Τροποποίηση Βάσεων»

Η θεραπεία αναπτύχθηκε από την επιστημονική ομάδα του Πανεπιστημιακού Κολεγίου του Λονδίνου (UCL) και του Νοσοκομείου Γκρέιτ Όρμοντ Στριτ, χρησιμοποιώντας μια τεχνολογία γνωστή ως «τροποποίηση βάσεων» (base editing).

Οι βάσεις -A, C, G και T- αποτελούν τις θεμελιώδεις μονάδες του DNA και καθορίζουν τον γενετικό κώδικα.

Με την τεχνολογία αυτή, οι επιστήμονες μπορούν να εντοπίζουν με ακρίβεια μια συγκεκριμένη θέση στο DNA και να αλλάζουν τη μοριακή δομή μίας μόνο βάσης, ξαναγράφοντας ουσιαστικά τις γενετικές οδηγίες του οργανισμού.

Οι ερευνητές στόχευσαν να αξιοποιήσουν τη φυσική ικανότητα των υγιών Τ-κυττάρων να εντοπίζουν και να καταστρέφουν απειλές και να τη στρέψουν ενάντια στα καρκινικά Τ-κύτταρα.

Το έργο ήταν εξαιρετικά απαιτητικό, καθώς έπρεπε να τροποποιηθούν τα υγιή Τ-κύτταρα έτσι ώστε να εξοντώνουν τα καρκινικά, χωρίς η θεραπεία να αυτοκαταστρέφεται.

Η διαδικασία ξεκίνησε με Τ-κύτταρα δότη, τα οποία υπέστησαν διαδοχικές γενετικές τροποποιήσεις:

◾Απενεργοποίηση του μηχανισμού στόχευσης για να μην προσβάλλουν τον οργανισμό του ασθενούς.

◾Αφαίρεση της χημικής σήμανσης CD7 (που υπάρχει σε όλα τα Τ-κύτταρα) για αποφυγή αυτοκαταστροφής.

◾Παροχή «αόρατου μανδύα» έναντι ενός φαρμάκου χημειοθεραπείας.

◾Τελική τροποποίηση ώστε τα κύτταρα να αναζητούν οποιοδήποτε κύτταρο φέρει τη σήμανση CD7.

Με αυτόν τον τρόπο, τα τροποποιημένα Τ-κύτταρα καταστρέφουν όλα τα υπόλοιπα Τ-κύτταρα (είτε υγιή είτε καρκινικά), αλλά όχι το ένα το άλλο.

Διαδικασία και κίνδυνοι

Η θεραπεία χορηγείται με έγχυση. Εφόσον δεν εντοπιστεί καρκίνος μετά από τέσσερις εβδομάδες, ακολουθεί μεταμόσχευση μυελού για την αναγέννηση του ανοσοποιητικού συστήματος.

«Μερικά χρόνια πριν, αυτό θα θεωρούνταν επιστημονική φαντασία», δηλώνει ο καθηγητής Ουασίμ Κάσιμ (Waseem Qasim) από το UCL και το Νοσοκομείο Γκρέιτ Όρμοντ Στριτ, επισημαίνοντας ότι η θεραπεία απαιτεί την πλήρη αποδόμηση του ανοσοποιητικού, προκαλώντας έντονη καταπόνηση στους ασθενείς, αλλά προσφέροντας σημαντικά αποτελέσματα όταν λειτουργεί.

Η μελέτη, που δημοσιεύθηκε στο New England Journal of Medicine, παρουσιάζει τα αποτελέσματα των πρώτων 11 ασθενών στα Νοσοκομεία Γκρέιτ Όρμοντ Στριτ και Κινγκς Κόλετζ (King’s College Hospital).

Εννέα ασθενείς πέτυχαν βαθιά ύφεση, επιτρέποντάς τους να προχωρήσουν σε μεταμόσχευση μυελού των οστών.

Επτά από αυτούς παραμένουν χωρίς ίχνη νόσου για διάστημα από τρεις μήνες έως τρία χρόνια.

Σημαντικοί κίνδυνοι της θεραπείας περιλαμβάνουν λοιμώξεις κατά το διάστημα εξάλειψης του ανοσοποιητικού.

Επίσης, σε δύο περιπτώσεις, ο καρκίνος έχασε τη σήμανση CD7, καταφέρνοντας να διαφύγει από τη θεραπεία και να επανεμφανιστεί.

Αισιοδοξία για το μέλλον

«Δεδομένου πόσο επιθετική είναι αυτή η μορφή λευχαιμίας, τα αποτελέσματα είναι εντυπωσιακά και φυσικά χαίρομαι που μπορέσαμε να προσφέρουμε ελπίδα σε ασθενείς που την είχαν χάσει», δήλωσε ο γιατρός Ρόμπερτ Κιέζα (Robert Chiesa) από το τμήμα μεταμοσχεύσεων του Νοσοκομείου Γκρέιτ Όρμοντ Στριτ.

Η γιατρός Ντέμπορα Γιάλοπ (Deborah Yallop) από το Νοσοκομείο Κινγκς σημείωσε ότι έχουν καταγραφεί «εντυπωσιακές ανταποκρίσεις στην εξάλειψη λευχαιμιών που φαίνονταν ανίατες».

Η γιατρός Τάνια Ντέξτερ (Tanya Dierxter), ανώτερη ιατρική λειτουργός στον φιλανθρωπικό οργανισμό Άντονι Νόλαν (Anthony Nolan), τόνισε ότι τα αποτελέσματα προσφέρουν την ελπίδα πως τέτοιες θεραπείες θα εξελίσσονται και θα γίνουν διαθέσιμες σε περισσότερους ασθενείς στο μέλλον.