Ηχηρό ράπισμα της Αθήνας στην Άγκυρα: Πρώτα να υπογράψετε τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS) και μετά να μιλάτε για Διεθνές Δίκαιο

Η Τουρκία εξαπέλυσε νέες κατηγορίες κατά της Ελλάδας και της Κύπρου, υποστηρίζοντας ότι με τις «μαξιμαλιστικές αξιώσεις» τους παραβιάζουν το διεθνές δίκαιο και απειλούν την ειρήνη και τη σταθερότητα στην περιοχή.

Οι κατηγορίες αυτές διατυπώθηκαν μετά τη Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ στις Βρυξέλλες, όπου η Ελλάδα κέρδισε υποστήριξη για τη θέση της κατά του ανυπόστατου και εντελώς έκνομου «τουρκολιβυκού» μνημονίου.

Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της 26ης Ιουνίου 2025 έστειλε ισχυρό μήνυμα στην Άγκυρα, επαναλαμβάνοντας ότι το λεγόμενο «τουρκολιβυκό» Μνημόνιο του 2019 για τις θαλάσσιες ζώνες είναι παράνομο και δεν έχει νομική ισχύ για τρίτες χώρες.

«Παραβιάζει τα κυριαρχικά δικαιώματα τρίτων κρατών και δεν συμμορφώνεται με το Δίκαιο της Θάλασσας», αναφέρουν τα συμπεράσματα, όπως τόνισε ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης.

Η ΕΕ, παράλληλα, εξέφρασε ανησυχία για τη σταθερότητα στη Λιβύη και τις μεταναστευτικές ροές, καλώντας για διάλογο υπό τον ΟΗΕ, ενώ η Ελλάδα συνεχίζει να υπερασπίζεται τα δικαιώματά της στην Ανατολική Μεσόγειο με βάση το διεθνές δίκαιο.

Σε φανερό εκνευρισμό, ο εκπρόσωπος του τουρκικού ΥΠΕΞ, Οντζού Κετσέλι, δήλωσε ότι το μνημόνιο Άγκυρας-Τρίπολης (το λεγόμενο «τουρκολιβυκό») «συμμορφώνεται πλήρως με το διεθνές δίκαιο» και κάλεσε την ΕΕ να παροτρύνει τα μέλη της να σεβαστούν το δίκαιο αντί να υιοθετούν «αβάσιμες» θέσεις.

Στην ανακοίνωση του, το τουρκικό ΥΠΕΞ χαρακτηρίζει τα συμπεράσματα της Συνόδου της 26ης Ιουνίου 2025 ως απόδειξη της προσπάθειας Ελλάδας και Κύπρου να επιβάλουν «μεγαλομανείς» αξιώσεις, που αντιβαίνουν στο διεθνές δίκαιο.

Επιπλέον, υπερασπίζεται την έκνομη και ανυπόστατη συμφωνία του 2019 με τη Δυτική Λιβύη για τις θαλάσσιες ζώνες, τονίζοντας ότι η Τουρκία δεν θα επιτρέψει παραβιάσεις των δικαιωμάτων της.

«Οι μεροληπτικές δηλώσεις της ΕΕ βλάπτουν την περιφερειακή σταθερότητα», σημειώνεται, ενώ η Τουρκία δεσμεύεται να συνεχίσει την υπεράσπιση των συμφερόντων της.

Τι αναφέρει η ανακοίνωση του τουρκικού ΥΠΕΞ:

«Για τα Αποτελέσματα της Συνόδου Κορυφής των Ηγετών της Ευρωπαϊκής Ένωσης:

»Τα αποτελέσματα που υιοθετήθηκαν στη Σύνοδο Κορυφής της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η οποία πραγματοποιήθηκε στις 26 Ιουνίου 2025, δείχνουν την επίμονη προσπάθεια της Ελλάδας και της Κυπριακής Δημοκρατίας να επιβάλουν στην ΕΕ τις μεγαλομανείς αξιώσεις τους, οι οποίες αντίκεινται στο διεθνές δίκαιο και στην αρχή της δικαιοσύνης.

»Το Μνημόνιο που υπεγράφη το 2019 μεταξύ Τουρκίας και Λιβύης σχετικά με τον καθορισμό των θαλάσσιων ζωνών δικαιοδοσίας στην Ανατολική Μεσόγειο αποτελεί πλήρως νόμιμη συμφωνία σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο και αποδεικνύει ότι η χώρα μας δεν θα επιτρέψει ποτέ την παραβίαση των νόμιμων δικαιωμάτων και συμφερόντων της.

»Οι μεροληπτικές δηλώσεις της ΕΕ, που καθοδηγούνται από πολιτικά κίνητρα, σε ένα ευαίσθητο ζήτημα με νομικές και τεχνικές διαστάσεις, όπως ο θαλάσσιος καθορισμός ορίων, δεν συμβάλλουν στην περιφερειακή ειρήνη και σταθερότητα.

»Ως εκ τούτου, αντί να υιοθετεί αβάσιμες νομικά αξιώσεις, η ΕΕ θα πρέπει να καλέσει όλα τα μέλη της να σέβονται το διεθνές δίκαιο.

»Η Τουρκία θα συνεχίσει με αποφασιστικότητα να υπερασπίζεται τα νόμιμα δικαιώματα και συμφέροντά της στην Ανατολική Μεσόγειο στο πλαίσιο του διεθνούς δικαίου».

Η ελληνική απάντηση:

Από την ελληνική πλευρά, διπλωματικές πηγές απάντησαν στην χρεοκοπημένη και πειρατική Τουρκία, υπογραμμίζοντας ότι η επίκληση του διεθνούς δικαίου απαιτεί πλήρη συμμόρφωση:

«Η επίκληση του διεθνούς δικαίου προϋποθέτει τούτο να υιοθετείται καθ’ ολοκληρίαν.

»Πρακτικές όπως η μη υπογραφή της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS), την οποία έχουν υιοθετήσει 168 χώρες, η ανατροπή του καθεστώτος αιώνων σε μνημεία παγκόσμιας κληρονομιάς, η απειλή με πόλεμο σε περίπτωση άσκησης δικαιώματος που απορρέει από το διεθνές δίκαιο δεν επιτρέπουν υποδείξεις», τόνισαν, προσθέτοντας ότι η Ελλάδα θα συνεχίσει να υπηρετεί το διεθνές δίκαιο και την καλή γειτονία, αλλά αυτό πρέπει να ισχύει για όλους.

Υπενθυμίζεται ότι, στο πεδίο των κυριαρχικών δικαιωμάτων, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης δήλωσε μετά τη Σύνοδο Κορυφής ότι η προκήρυξη θαλάσσιων οικοπέδων και οι άδειες εξόρυξης νοτίως της Κρήτης αποτελούν άσκηση των δικαιωμάτων της Ελλάδας.

Χαρακτήρισε την κριτική από Τουρκία και Δυτική Λιβύη «ανυπόστατη», υπογραμμίζοντας ότι τα οικόπεδα σέβονται τη μέση γραμμή.

Στο μεταναστευτικό, η Ελλάδα εργάζεται για να αποτρέψει τη δημιουργία νέας οδού από την ανατολική Λιβύη προς την Κρήτη, με την ΕΕ να αναγνωρίζει τον κίνδυνο και να λαμβάνει μέτρα.

Η Αθήνα έχει ήδη στείλει πλοία εκτός των λιβυκών υδάτων, ενώ ο Κυριάκος Μητσοτάκης τόνισε ότι η Ελλάδα θα εφαρμόσει μια πολιτική «καρότου και μαστιγίου» για να περιορίσει τις ροές.

Η UNCLOS αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο του διεθνούς δικαίου της θάλασσας, καθορίζοντας τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις των κρατών.

Η άρνηση της Τουρκίας να την υπογράψει, σε αντίθεση με την Ελλάδα και την Κύπρο, εντείνει τις εντάσεις στην Ανατολική Μεσόγειο, ιδιαίτερα γύρω από το ανυπόστατο «τουρκολιβυκό» μνημόνιο.

Η Ελλάδα, ασκώντας τα κυριαρχικά της δικαιώματα με βάση τη Σύμβαση, προχωρά σε οριοθετήσεις και καλεί σε διάλογο, ενώ η ΕΕ καλείται να διασφαλίσει τη συμμόρφωση όλων με το διεθνές δίκαιο για την περιφερειακή σταθερότητα.

Η Τουρκία δεν επικύρωσε ούτε στη Σύμβαση της Γενεύης του 1958 για την υφαλοκρηπίδα

Σημειώνεται ότι, η Τουρκία δεν είχε επικυρώσει ούτε όλες τις Συμβάσεις της Γενεύης του 1958, οι οποίες αποτέλεσαν το βασικό νομικό πλαίσιο για το δίκαιο της θάλασσας πριν την UNCLOS.

Συγκεκριμένα, από τις τέσσερις συμβάσεις που προέκυψαν από την πρώτη Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας το 1958, η Τουρκία δεν επικύρωσε τη Σύμβαση για την Υφαλοκρηπίδα.

Αυτή η σύμβαση ήταν κρίσιμη, καθώς καθόριζε τα δικαιώματα των παράκτιων κρατών για την εκμετάλλευση φυσικών πόρων στην υφαλοκρηπίδα τους, μέχρι βάθος 200 μέτρων ή πέραν αυτού, εφόσον η τεχνολογία το επέτρεπε.

Σύμβαση για την Υφαλοκρηπίδα (1958): Η Τουρκία δεν την επικύρωσε, καθώς θεωρούσε ότι οι διατάξεις της δεν εξυπηρετούσαν πλήρως τα συμφέροντά της, ιδιαίτερα σε περιοχές όπως το Αιγαίο, όπου η γεωγραφία των ελληνικών νησιών επηρεάζει την οριοθέτηση.

Η μη επικύρωση αυτής της σύμβασης αντανακλά τη στάση της Τουρκίας να βασίζεται περισσότερο σε εθιμικό δίκαιο ή διμερείς συμφωνίες για τη διεκδίκηση θαλάσσιων δικαιωμάτων.

Η μη επικύρωση της Σύμβασης για την Υφαλοκρηπίδα από την Τουρκία ενισχύει την ελληνική επιχειρηματολογία, όπως εκφράζεται από τις διπλωματικές πηγές, ότι η Άγκυρα δεν συμμορφώνεται πλήρως με το διεθνές δίκαιο.

Αυτό συνδέεται και με την άρνησή της να υπογράψει την UNCLOS, η οποία ενσωμάτωσε και επέκτεινε τις διατάξεις της Σύμβασης για την Υφαλοκρηπίδα.

Η Ελλάδα τονίζει ότι η Τουρκία δεν μπορεί να επικαλείται επιλεκτικά το διεθνές δίκαιο, όπως στην περίπτωση του ανυπόστατου και έκνομου «τουρκολιβυκού» μνημονίου, ενώ παραμένει εκτός βασικών διεθνών συμβάσεων.

Η Τουρκία, αρνούμενη να επικυρώσει τη Σύμβαση της Γενεύης για την Υφαλοκρηπίδα του 1958, διατηρεί μια επιλεκτική στάση απέναντι στο διεθνές δίκαιο της θάλασσας, γεγονός που εντείνει τις εντάσεις με την Ελλάδα.

Η μη συμμετοχή της και στην UNCLOS, σε συνδυασμό με την προώθηση του ανυπόστατου και έκνομου «τουρκολιβυκού» μνημονίου, υπονομεύει, σύμφωνα με την Αθήνα, την αξιοπιστία των τουρκικών ισχυρισμών για συμμόρφωση με το διεθνές δίκαιο.

Η Ελλάδα, αντίθετα, υπερασπίζεται τα κυριαρχικά της δικαιώματα με βάση τις διεθνείς συμβάσεις, καλώντας σε διάλογο για δίκαιη οριοθέτηση θαλάσσιων ζωνών.

UNCLOS

Η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS) υπογράφηκε στις 10 Δεκεμβρίου 1982 στο Μοντέγκο Μπέι της Τζαμάικα και τέθηκε σε ισχύ στις 16 Νοεμβρίου 1994, μετά την επικύρωσή της από τον απαιτούμενο αριθμό κρατών (60).

Η Ελλάδα υπέγραψε την UNCLOS στις 10 Δεκεμβρίου 1982 [επί Ανδρέα Παπανδρέου], κατά την τελετή υπογραφής της Σύμβασης.

Επικύρωσε τη Σύμβαση με τον Νόμο 2321/1995 [επί Ανδρέα Παπανδρέου], που δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως στις 13 Ιουνίου 1995, και κατέθεσε το όργανο επικύρωσης στα Ηνωμένα Έθνη στις 21 Ιουλίου 1995.

Έτσι, η Σύμβαση τέθηκε σε ισχύ για την Ελλάδα την ίδια χρονιά, το 1995.

Η UNCLOS, που υπογράφηκε το 1982 και τέθηκε σε ισχύ το 1994, αποτελεί το θεμέλιο του διεθνούς δικαίου της θάλασσας.

Η Ελλάδα, πιστή στις διεθνείς της δεσμεύσεις, υπέγραψε τη Σύμβαση το 1982 και την επικύρωσε το 1995, ενισχύοντας τη θέση της για την υπεράσπιση των κυριαρχικών της δικαιωμάτων, όπως στην οριοθέτηση θαλάσσιων ζωνών στην Ανατολική Μεσόγειο.

Αντίθετα, η Τουρκία παραμένει εκτός της Σύμβασης, γεγονός που τροφοδοτεί τις εντάσεις στην περιοχή.