Οι Τούρκοι με ανυπόστατες και έκνομες φαντασιοπληξίες διεκδικούν το μισό Αιγαίο

Λίγες ώρες μετά την ανακοίνωση του ελληνικού χωροταξικού σχεδιασμού την Τετάρτη 16 Απριλίου 2025, η Τουρκία κινήθηκε άμεσα, δημοσιεύοντας την πρώτη μελέτη που αφορά τον δικό της Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό (ΘΧΣ). Η εξέλιξη αυτή ακολούθησε προηγούμενα δημοσιεύμαα στον τουρκικό Τύπο που προανήγγειλαν την πρωτοβουλία.

Σύμφωνα με δημοσίευμα του κρατικού πρακτορείου ειδήσεων Anadolu Ajansı (AA), το Εθνικό Ερευνητικό Κέντρο Ναυτικού Δικαίου του Πανεπιστημίου της Άγκυρας (Deniz Hukuku Uygulama ve Araştırma Merkezi – DEHUKAM) έδωσε στη δημοσιότητα την πρώτη ακαδημαϊκή εργασία που εστιάζει στον Θαλάσσιο Χωρικό Σχεδιασμό της Τουρκίας.

Η μελέτη, όπως τονίζεται, στοχεύει στην βέλτιστη αξιοποίηση των θαλάσσιων περιοχών που περιβάλλουν τη χώρα.

Παρότι το συγκεκριμένο πόνημα δεν αποτελεί επίσημο κυβερνητικό έγγραφο, θεωρείται ότι αντικατοπτρίζει τη στρατηγική κατεύθυνση της Άγκυρας, με τις σχετικές διαδικασίες να βρίσκονται, σύμφωνα με τουρκικές πηγές, σε προχωρημένο στάδιο, χωρίς ωστόσο να έχει ολοκληρωθεί ο συνολικός σχεδιασμός.

Το Anadolu Ajansı αναφέρει ότι η Τουρκία έχει ξεκινήσει τις εργασίες για τον ΘΧΣ εδώ και αρκετά χρόνια, θέτοντας ως βασικούς άξονες την προάσπιση των εθνικών συμφερόντων και δικαιωμάτων στις γύρω θαλάσσιες ζώνες, την ορθολογική διαχείριση των πιθανών περιβαλλοντικών επιπτώσεων και τη μέγιστη αξιοποίηση των διαθέσιμων θαλάσσιων πόρων.

Στο ίδιο πλαίσιο, το DEHUKAM δημοσίευσε χάρτη που απεικονίζει τα βασικά σημεία του υπό διαμόρφωση σχεδιασμού, ενισχύοντας την τουρκική ρητορική περί θαλάσσιας κυριαρχίας.

Η Άγκυρα εντάσσει τον Θαλάσσιο Χωροταξικό της Σχεδιασμό στη στρατηγική της «Mavi Vatan» (Γαλάζια Πατρίδα), υπογραμμίζοντας ότι θα συμβάλει στην καλύτερη κατανόηση του τουρκικού δόγματος και στον πιο οργανωμένο συντονισμό των δραστηριοτήτων της Τουρκίας στις περιβάλλουσες θάλασσες.

Επιπλέον, γίνεται αναφορά σε αντίστοιχες πρωτοβουλίες που φέρεται να βρίσκονται σε εξέλιξη και από την πλευρά του αυτοαποκαλούμενου «κράτους» στην κατεχόμενη βόρεια Κύπρο.

Η Τουρκία συνεχίζει να προκαλεί ένταση στο Αιγαίο Πέλαγος με αφορμή τον θαλάσσιο χωροταξικό σχεδιασμό που ανακοίνωσε η Ελλάδα, καθώς η Άγκυρα αμφισβητεί ευθέως τις θαλάσσιες ζώνες γύρω από τα μισά ελληνικά νησιά.

Βασιζόμενη στο εθνικιστικό δόγμα της «Γαλάζιας Πατρίδας», η Τουρκία διατείνεται ότι έχει δικαιώματα στη θάλασσα που περιβάλλει την Κρήτη, τα Δωδεκάνησα, τη Χίο και τη Λέσβο.

Παράλληλα, η Άγκυρα κατηγορεί την Ελλάδα για «προκλητικές ενέργειες» που, κατά την άποψή της, αποσκοπούν στην όξυνση των σχέσεων.

Σε συνέχεια των εξελίξεων, το τουρκικό Υπουργείο Εξωτερικών εξέδωσε ανακοίνωση σχετικά με τον ελληνικό Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό, η οποία αναμεταδόθηκε ευρέως από τουρκικά μέσα ενημέρωσης όπως η Milliyet και η Hürriyet. Στην ανακοίνωση τονίζεται:

«Ορισμένες από τις περιοχές που καθορίζονται στον Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό (ΘΧΣ) που ανακοίνωσε η Ελλάδα, ως απόρροια της νομοθεσίας της ΕΕ, παραβιάζουν τις περιοχές θαλάσσιας δικαιοδοσίας της χώρας μας στο Αιγαίο Πέλαγος και την Ανατολική Μεσόγειο.

»Τονίζουμε για άλλη μια φορά ότι οι μονομερείς ενέργειες και ισχυρισμοί της Ελλάδας δεν θα έχουν καμία νομική συνέπεια για τη χώρα μας.

»Υπενθυμίζουμε ότι οι μονομερείς ενέργειες θα πρέπει να αποφεύγονται σε κλειστές ή ημίκλειστες θάλασσες, όπως το Αιγαίο και η Μεσόγειος, ότι το διεθνές δίκαιο της θαλάσσης ενθαρρύνει τη συνεργασία, συμπεριλαμβανομένων των περιβαλλοντικών θεμάτων, μεταξύ των παρόχθιων κρατών στις εν λόγω θάλασσες και, στο πλαίσιο αυτό, η χώρα μας είναι πάντα έτοιμη να συνεργαστεί με την Ελλάδα στο Αιγαίο Πέλαγος.

»Οι προαναφερθείσες ενέργειες και οι προσπάθειες δημιουργίας τετελεσμένων, όπως και στο παρελθόν, έτσι και στο παρόν και το μέλλον, δεν θα έχουν νομικές συνέπειες για τη χώρα μας.

»Η Τουρκία διατηρεί στις σχέσεις της με την Ελλάδα τη θέση της ότι πρέπει να υιοθετείται μια ειλικρινής και συνολική προσέγγιση για την επίλυση των προβλημάτων στη βάση του διεθνούς δικαίου, της δικαιοσύνης και της καλής γειτονίας, στο πλαίσιο της Διακήρυξης των Αθηνών περί Σχέσεων Φιλίας και Καλής Γειτονίας της 7ης Δεκεμβρίου 2023, η οποία αντικατοπτρίζει το πνεύμα που και οι δύο πλευρές επιθυμούν.

»Ο Θαλάσσιος Χωροταξικός Σχεδιασμός που έχει εκπονήσει η χώρα μας διαβιβάζεται επίσης στην UNESCO και στις αρμόδιες υπηρεσίες των Ηνωμένων Εθνών».

Συνολικά, η άμεση αντίδραση της Τουρκίας στην ανακοίνωση του ελληνικού ΘΧΣ, με τη δημοσίευση της πρώτης σχετικής μελέτης και τις δηλώσεις του Υπουργείου Εξωτερικών, καταδεικνύει την ένταση που προκαλεί στην Άγκυρα η οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο, καθώς και την προσήλωσή της στην αμφισβήτηση των ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων στο πλαίσιο της στρατηγικής της «Γαλάζιας Πατρίδας».

Συνθήκη της Λωζάνης:

Ακολουθεί τι αναφέρει η Συνθήκη της Λωζάνης σχετικά με τα νησιά του Αιγαίου και το όριο των 3 μιλίων από τις ακτές της Τουρκίας:

Άρθρο 12: Αυτό το άρθρο επικυρώνει την Απόφαση των Έξι Δυνάμεων (Μεγάλη Βρετανία, Γαλλία, Ρωσία, Γερμανία, Ιταλία και Αυστροουγγαρία) του 1914 σχετικά με τα νησιά του Αιγαίου που βρίσκονταν υπό ελληνική κατοχή εκείνη την εποχή.

Ορίζει ότι όλα τα νησιά που βρίσκονται σε απόσταση μικρότερη των τριών μιλίων από την ασιατική ακτή παραμένουν υπό τουρκική κυριαρχία, με εξαίρεση την Ίμβρο (Gökçeada), την Τένεδο (Bozcaada) και τα Λαγονήσια.

Συνέπεια: Αυτό το άρθρο καθιερώνει μια ζώνη 3 μιλίων από την τουρκική ηπειρωτική ακτή όπου νησιά, νησίδες και άλλες περιοχές παρέμειναν τουρκικές.

Αντίστροφα, υπονοεί ότι τα νησιά πέρα από αυτό το όριο των 3 μιλίων παραχωρήθηκαν στην Ελλάδα (με τις συγκεκριμένες εξαιρέσεις που αναφέρονται).

Κανένας Γενικός Ορισμός Χωρικών Υδάτων: Η συνθήκη δεν καθορίζει ένα γενικό εύρος για τα χωρικά ύδατα ούτε της Τουρκίας ούτε της Ελλάδας στο Αιγαίο. Εκείνη την εποχή, το εθιμικό διεθνές δίκαιο αναγνώριζε γενικά ένα όριο χωρικών υδάτων 3 ναυτικών μιλίων.

Μετέπειτα Εξελίξεις: Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι το εύρος των χωρικών υδάτων βάσει του διεθνούς δικαίου εξελίχθηκε σε 6 ναυτικά μίλια και αργότερα σε 12 ναυτικά μίλια σύμφωνα με τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS).

Τόσο η Ελλάδα όσο και η Τουρκία αρχικά υιοθέτησαν χωρικά ύδατα 6 μιλίων στο Αιγαίο.

Η Τουρκία δεν έχει υπογράψει την UNCLOS και αντιτίθεται στην επέκταση των ελληνικών χωρικών υδάτων στα 12 μίλια στο Αιγαίο, επικαλούμενη τα μοναδικά γεωγραφικά χαρακτηριστικά της ημι-κλειστής θάλασσας και τις πιθανές επιπτώσεις στην πρόσβαση της Τουρκίας στην ανοικτή θάλασσα.

Συνοπτικά, η Συνθήκη της Λωζάνης δεν αναφέρει ρητά ότι τα χωρικά ύδατα της Τουρκίας στο Αιγαίο είναι 3 μίλια.

Ωστόσο, το Άρθρο 12 χρησιμοποιεί ένα όριο 3 μιλίων για να καθορίσει την κυριαρχία των νησιών κοντά στις τουρκικές ακτές, καθιερώνοντας εμμέσως ένα όριο για την τουρκική κυριαρχία σε αυτές τις συγκεκριμένες περιοχές.

Το γενικό εύρος των χωρικών υδάτων και για τις δύο χώρες στο Αιγαίο καθορίστηκε αργότερα στα 6 μίλια, και αυτό παραμένει σημείο διαφωνίας μέχρι σήμερα.

Άρθρο 12 της Συνθήκης της Λωζάνης (1923)

«Τα νησιά που βρίσκονται σε απόσταση μικρότερη των τριών μιλίων από την ασιατική ακτή παραμένουν υπό την τουρκική κυριαρχία.

»Εκτός από τα νησιά Ίμβρος (Imbros) και Τένεδος (Tenedos), τα οποία παραμένουν υπό τουρκική κυριαρχία, όπως ορίζεται στο άρθρο 6 της παρούσας Συνθήκης, τα νησιά Λαγουσές (Rabbit Islands) θα παραμείνουν επίσης υπό τουρκική κυριαρχία».

Η λέξη «νησιά» στην πρώτη παράγραφο αναφέρεται σε όλα τα νησιά, νησίδες και βραχονησίδες.

Η δεύτερη παράγραφος αποτελεί εξαίρεση για την Ίμβρο και την Τένεδο, τα οποία, αν και θα μπορούσαν να θεωρηθούν ότι εμπίπτουν στην πρώτη παράγραφο λόγω της θέσης τους, ρυθμίζονται ειδικά από το Άρθρο 6 και επαναβεβαιώνονται εδώ.

Τα Λαγουσές Νησιά επίσης εξαιρούνται από την γενική διάταξη της πρώτης παραγράφου και παραμένουν τουρκικά.

Το άρθρο αυτό καθορίζει την κυριαρχία των νησιών με βάση την απόστασή τους από την ασιατική (τουρκική) ακτή κατά την υπογραφή της Συνθήκης.

Υστερικά τουρκικά πρωτοσέλιδα

Την πρώτη σελίδα των τουρκικών εφημερίδων την Πέμπτη 17 Απριλίου κατέλαβε ο χάρτης και η ανακοίνωση του ελληνικού θαλάσσιου χωροταξικού σχεδιασμού, που έγιναν την Τετάρτη 16 Απριλίου από τα Υπουργεία Εξωτερικών και Περιβάλλοντος και Ενέργειας.

Η εφημερίδα Sozcu παρουσίασε την είδηση με επικριτικό τόνο προς την τουρκική κυβέρνηση, τονίζοντας:

«Η Ελλάδα παρουσιάζει χάρτη των 12 μιλίων και η Άγκυρα παρακολουθεί».

Συγκεκριμένα, σύμφωνα με την ανταποκρίτρια του Open στην Κωνσταντινούπολη, Μαρία Ζαχαράκη, η εφημερίδα έγραψε πως «η μεγάλη αποκάλυψη είναι στο Αιγαίο, γιατί η Ελλάδα έκανε γνωστή την πρόθεσή της να επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα στα 12 μίλια».

Η ανταποκρίτρια σχολίασε πως, ανεξάρτητα από το αν ο χάρτης που παρουσίασε η Ελλάδα είναι στα 6 μίλια, η Άγκυρα απλώς παρακολουθεί.

Η εφημερίδα Milliyet, από την πλευρά της, εξέφρασε ικανοποίηση για το γεγονός ότι ήταν η πρώτη που δημοσίευσε την Τετάρτη 16 Απριλίου την είδηση για τον αντίστοιχο τουρκικό χάρτη.

Ο ελληνικός χάρτης

Το τηλεοπτικό δίκτυο Haber Global, σύμφωνα με τον ανταποκριτή του ΣΚΑΪ στην Κωνσταντινούπολη, Μανώλη Κωστίδη, μετέδωσε:

«Η Ελλάδα συνεχώς προβαίνει σε προκλητικές ενέργειες στο Αιγαίο.

»Άλλωστε, η Τουρκία ξεκαθαρίζει πως η επέκταση των χωρικών υδάτων θα αποτελέσει αιτία πολέμου.

»Η Ελλάδα έχει ισχυρισμούς που δεν ευσταθούν. Υποστηρίζει ότι με τα νησιά μπορεί να καθορίσει θαλάσσια σύνορα.

»Ωστόσο, το διεθνές δίκαιο δεν αναφέρει κάτι τέτοιο.

»Αν δεχτούμε τις δικές τους θεωρίες, τότε εμείς δεν θα μπορούμε να κολυμπήσουμε στη θάλασσα ούτε από το Αϊβαλί, τη Σμύρνη, την Αλικαρνασσό, διότι, σύμφωνα με αυτές τις θεωρίες, όλα τους ανήκουν.

»Έτσι όπως το πάνε, ίσως διεκδικήσουν και εδάφη από εμάς.

»Υπάρχουν πολλά που μπορούν να ειπωθούν για τον χάρτη τους.

»Υπάρχουν και προκλητικές θέσεις που αναφέρονται στον χάρτη.

»Γίνεται αναφορά στο δικαίωμα της Ελλάδας να επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα στα 12 μίλια στο Αιγαίο.

»Η Ελλάδα ισχυρίζεται πως αυτό είναι ένα δικαίωμά της που απορρέει από το διεθνές δίκαιο και διατηρεί το δικαίωμα να το ασκήσει την κατάλληλη στιγμή».

Η εφημερίδα Hurriyet έγραψε: «Η Ελλάδα ανακοίνωσε έναν χάρτη που δείχνει τι; Τις μαξιμαλιστικές της φιλοδοξίες στο Αιγαίο ως “Περιοχές Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού”.

»Ο χάρτης συντάχθηκε με βάση τις ελληνικές θέσεις, οι οποίες αναφέρουν ότι ακόμη και τα μικρότερα νησιά του Αιγαίου έχουν πλήρη (100%) δικαιώματα υφαλοκρηπίδας και ότι στην Τουρκία δεν παραχωρούνται άλλα δικαιώματα εκτός από τα χωρικά της ύδατα.

»Η θέση της Τουρκίας για τη “Γαλάζια Πατρίδα” και η συμφωνία Τουρκίας-Λιβύης δεν ελήφθησαν υπόψη.

»Αυτός ο χάρτης, που θα σταλεί στην Επιτροπή της ΕΕ τις επόμενες ημέρες, είναι σχεδόν πανομοιότυπος με τον “χάρτη της Σεβίλλης” που ανακοίνωσε η ΕΕ.

»Στον χάρτη, αν και τα ελληνικά χωρικά ύδατα στο Αιγαίο εμφανίζονται ως 6 μίλια, αναφέρεται ότι “η Ελλάδα διατηρεί το δικαίωμα επέκτασης έως 12 μίλια”.

»Στόχος της Ελλάδας είναι αυτός ο χάρτης, που αντικατοπτρίζει τις μαξιμαλιστικές της φιλοδοξίες, να καταγραφεί για πρώτη φορά ως “επίσημο έγγραφο” στην ΕΕ».