Ξανά στο προσκήνιο η Θεολογική Σχολή της Χάλκης: Σχέδια επαναλειτουργίας μετά τις δηλώσεις Ερντογάν

Στο επίκεντρο της επικαιρότητας βρέθηκε εκ νέου το ζήτημα της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης, έπειτα από τις πρόσφατες δηλώσεις του Προέδρου της Τουρκίας, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν (Recep Tayyip Erdoğan).

Ο τηλεοπτικός σταθμός Ahaber, με δημοσίευμά του στην ιστοσελίδα του υπό τον τίτλο «Θα ανοίξει η θεολογική σχολή; Το A Haber στη Χάλκη..», μετέδωσε εκτενές οπτικοακουστικό υλικό από την περιοχή, φιλοξενώντας δηλώσεις του ιστορικού Ισμαήλ Οζ (İsmail Öz) σχετικά με το ιστορικό και νομικό πλαίσιο του αιτήματος επαναλειτουργίας της Σχολής.

Οι εξελίξεις αυτές έρχονται στον απόηχο της συνάντησης του Προέδρου Ερντογάν με τον Πρόεδρο των Ηνωμένων Πολιτειών, Ντόναλντ Τραμπ (Donald Trump), όπου ο Τούρκος Πρόεδρος δήλωσε χαρακτηριστικά:

«Είμαστε έτοιμοι να κάνουμε ό,τι χρειαστεί και όταν επιστρέψω, θα πραγματοποιήσω συνάντηση με τον Πατριάρχη του Φαναρίου, Βαρθολομαίο, σχετικά με το άνοιγμα της Θεολογικής Σχολής».

Η φράση αυτή αναζωπύρωσε τη συζήτηση για το μέλλον της ιστορικής Σχολής, η οποία παραμένει κλειστή από το 1971.

Η ιστορική και νομική διάσταση: Κυριαρχία και Οικουμενικότητα

Σε συνέντευξη που παραχώρησε στον τηλεοπτικό σταθμό, δίπλα ακριβώς στη Σχολή, ο ιστορικός Ισμαήλ Οζ κλήθηκε να φωτίσει το πολυσύνθετο υπόβαθρο του θέματος, το οποίο, όπως παραδέχθηκε, έχει ιστορικές, νομικές, πολιτικές, αλλά και θεολογικές διαστάσεις.

Ο Οζ επισήμανε ότι το ζήτημα έχει πολιτικοποιηθεί έντονα, κυρίως λόγω των διεκδικήσεων του Οικουμενικού Πατριαρχείου, όπως αυτή της «οικουμενικότητας».

Η μακραίωνη ιστορία

Ο ιστορικός αναφέρθηκε στη μακραίωνη ιστορία του χώρου, που ξεκινά ως Μονή περίπου το 800-900 μ.Χ.

Τόνισε δε ότι ο Μωάμεθ ο Πορθητής (Fatih Sultan Mehmed) δημιούργησε αργότερα ένα νέο οικοδόμημα με στόχο τη στήριξη του πολιτικού εδάφους ανάμεσα στην Ανατολική και τη Δυτική Εκκλησία.

Η Σχολή, όπως είναι γνωστή σήμερα, ιδρύθηκε επί Σουλτάνου Αμπντούλ Μετζίτ (Abdülmecid) το 1844 και εξελίχθηκε σε ίδρυμα διεθνούς εμβέλειας, αναδεικνύοντας Πατριάρχες και μορφώνοντας κληρικούς για την Ορθοδοξία, η οποία, όπως σημείωσε, αντιπροσωπεύει περίπου 300 εκατομμύρια ανθρώπους σε μια περιοχή που εκτείνεται από τη Ρωσία έως την Ελλάδα.

Το νομικό πλαίσιο της Τουρκικής Δημοκρατίας

Σχετικά με το κλείσιμο του 1971, ο Οζ επεσήμανε ότι, κατά την περίοδο της Τουρκικής Δημοκρατίας, και ειδικά μετά το 1923 και την ανταλλαγή πληθυσμών, η Τουρκία, στο πλαίσιο των κυριαρχικών της δικαιωμάτων, ρύθμισε τον τρόπο λειτουργίας της Σχολής βάσει των δικών της νόμων.

Ο πυρήνας του προβλήματος, σύμφωνα με τον ιστορικό, έγκειται στην άρνηση του Πατριαρχείου να υπαχθεί στις νομικές διατάξεις του τουρκικού Υπουργείου Παιδείας και του Ανώτατου Εκπαιδευτικού Συμβουλίου (ΥÖΚ), οι οποίες διέπουν τα πανεπιστήμια.

Ο Ισμαήλ Οζ υπογράμμισε ότι η Τουρκική Δημοκρατία, εξετάζοντας το ζήτημα υπό το πρίσμα της εθνικής κυριαρχίας και της ισότητας ενώπιον του νόμου, δεν έχει αναγνωρίσει σε καμία μειονότητα δικαίωμα που να απορρέει αποκλειστικά από τη θρησκευτική της ταυτότητα.

«Η Τουρκία αντιμετωπίζει το ζήτημα ως θέμα εθνικής κυριαρχίας και το έχει διατηρήσει μέχρι σήμερα εντός αυτού του πλαισίου,» κατέληξε ο ιστορικός, αφήνοντας ανοιχτό το ερώτημα εάν οι τρέχουσες πολιτικές εξελίξεις θα οδηγήσουν πράγματι σε μια «ιστορική επανεκκίνηση».